Tái hiện “lễ Đâm đuống” của người Mường

(LV) – Sáng ngày 21/1/2018, Lễ Đâm đuống của người Mường đã được tái hiện trong không gian Khu các Làng dân tộc, Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam.

>>> "Vui xuân trẩy hội" tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam

>>> Đầu năm về Làng thưởng thức “Hương sắc vùng cao” 

Đâm đuống thường được tổ chức vào dịp tết, hội mùa, cưới xin hay dựng nhà. Đâm đuống là hình thức giã gạo, nhưng là giã gạo trong hội lễ, có tính nghệ thuật và có tính tổ chức. Đồng bào Mường giã gạo bằng cối gỗ hình chiếc thuyền độc mộc dài từ hai tới ba sải tay, chiếc chày giã dài như đòn gánh, giữa thân thon để vừa tay cầm. Đâm đuống hội lễ là giã gạo chày tay vào cối đuống và chỉ do phụ nữ biểu diễn. Cả bản cũng giã gạo nhưng nhà nào giã ở nhà ấy.

Lễ Đâm đướng chủ yếu do phụ nữ dân tộc Mường thực hiện.

Mở đầu cuộc diễn là một bà nhiều tuổi nhất trong gia đình đứng ở đầu cối, giã ba tiếng để mở màn nghe như "kênh, kênh, kình". Chày người già giã khai mạc gọi là chày "cái". Tiếp đó là con gái, cháu gái trong nhà giã gọi là các "chày con", "chày cháu".

Trong nhà có bao nhiêu phụ nữ là phải chuẩn bị bấy nhiêu cái chày và đủ số cụm lúa để giã. Ngoài đình, vào buổi sớm đầu năm, khi có tiếng trống cất lên, thế là nhà nào nhà nấy đều đâm đuống. Tiếng đuống reo vui, khắp xóm làng rộn ràng.

Phụ nữ đâm đuống còn đàn ông thì thể hiện tài khéo léo của mình là thổi sáo gẩy then.

Người đâm đuống tay phải cầm chày, tay trái cầm cụm lúa vừa đâm vừa trở lúa mà vẫn giữ đúng nhịp điệu, hòa âm nhịp nhàng cùng hàng trăm chày khác với âm thanh "kênh, kênh, kình". Từ âm thanh đó, đồng bào lại truyền nhau đó là tiếng hát "vui xuân mới" hoặc "cơm cơm trắng, cơm cơm trắng".

Theo nhịp tay đâm đuống mau hay chậm mà tiếng chày chuyển điệu sang những âm thanh khác nhau, có nhịp hai xen nhịp ba… Khi đổi nhịp là tất cả từng ấy chày trong bản đều cùng đổi, chẳng hạn : "Kênh kình, kênh kình" hay "kênh kênh kình, kênh kình", "kình kình, kình kình"… Đâm đuống thực sự là một cuộc hòa nhạc bằng cối giã có động tác mang ý nghĩa thực dụng ngày thường mà đã được nghệ thuật hóa nhằm làm đẹp, mua vui cho làng bản. Đâm đuống còn gọi là "chàm đuống". Chàm là đâm từ trên xuống.

Đồng bào Mường thường tổ chức chàm thau vào tháng giêng và tháng bảy âm lịch trong lễ hội cầu mùa tháng giêng, chàm thau thường tổ chức vào ngày mùng 7, tháng bẩy lại vào ngày rằm.

Lễ Đâm đương cuốn hút du khách đang thăm quan tại "Làng".

Trước đó, ngày 20/1/2018, tại không gian sân khấu lễ hội làng III đã diễn ra Chương trình “Sắc Xuân vùng cao” cũng được diễn ra thu hút du khách tham gia. Chương trình đã giới thiệu các tiết mục dân ca, dân vũ đặc sắc của các dân tộc Việt Nam, ca ngợi vẻ đẹp ngày xuân, tình yêu quê hương, đất nước, truyền thống văn hóa các dân tộc nhằm góp phần gìn giữ, phát huy bản sắc truyền thống cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Bên cạnh đó, du khách còn được tham gia và trải nghiệm các trò chơi dân gian của các dân tộc thiểu số như đánh quay, đánh yến, đi cà kheo, nhảy dây... đã tạo không khí vui tươi hấp dẫn đối với du khách khi đến tham quan “Ngôi nhà chung”, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam.

Các tiết mục nghệ thuật đâm chất dân tộc trong chương trình.

Đặc biệt vào buổi sáng ngày 20/1/2018, Nguyên chủ tịch Liên minh Nghị viện Thế giới Saber Hossain Chowdhury cùng phu nhân và Nguyên Tổng thư ký Liên minh Nghị viện Thế giới Martin Chungong đã đến tham quan "Làng". Đón tiếp đoàn đại biểu, Quyền Trưởng BQL Làng VHDL các DTVN Lâm Văn Khang đã bày tỏ sự vui mừng khi đươc gặp lại và đón tiếp đoàn đại biểu tham quan Làng.

Đoàn đã đi xe điện thăm quan Quần thể tháp Chăm, Làng dân tộc Gia rai, Quảng trường khu các làng dân tộc II, giao lưu với bà con dân tộc Mường.

Ngài Saber Hossain Chowdhury trở lại thăm Làng sau 3 năm diễn ra sự kiện "Đêm hội đoàn kết Liên minh Nghị viện thế giới lần thứ 132".

Đoàn đại biểu đến thăm làng dân tộc Mường.

Quyền Trưởng ban BQL Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam Lâm Văn Khang trao quà lưu niệm cho ngài Saber Hossain Chowdhury .

Ngài Saber Hossain Chowdhury và phu nhân vui vẻ chụp ảnh cùng các em bé Việt Nam.

Ông Saber Hossain Chowdhury chia sẻ: Sau chuyến thăm làng nhân sự kiện “Đêm hội đoàn kết Liên minh Nghị viện Thế giới lần thứ 132” (IPU-132) vào ngày 29/3/2015, lần này ông mới có dịp trở lại Làng như một khách du lịch để trải nghiệm những phong tục, lễ hội đặc sắc. Ông nhận thấy một sự thay đổi rõ rệt từ các sự kiện được tổ chức đến cảnh quan môi trường. Ông cho rằng, việc bảo tồn, gìn giữ những di sản quý trong văn hóa truyền thống Việt Nam tại “Làng” là cần thiết để phục vụ cho phát triển du lịch.

Minh Quế (Ảnh Khu các Làng dân tộc)