Bảo tồn Di sản chính là chìa khóa để phát triển du lịch bền vững

(LV) - Một khu Di sản Thế giới được công nhận thường kéo theo sự quan tâm đặc biệt của công chúng, nhà đầu tư, doanh nghiệp với những mối quan tâm và lợi ích khác nhau. Vì vậy, việc bảo tồn một khu Di sản Thế giới sau khi được công nhận ngày càng trở nên phức tạp và đòi hỏi nhiều hơn đối với nhà quản lý, đặc biệt là đối với những cán bộ các khu Di sản.

 >>> Đi giữa hương thanh trà xứ Huế

Di sản - Tài nguyên chính cho phát triển du lịch

Với mục tiêu góp phần giới thiệu và chuyển giao lại những Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới của UNESCO cho các thế hệ hiện tại và tương lai theo tinh thần Công ước Di sản Thế giới, trong nhiều năm qua Chính phủ Việt Nam đã đặc biệt quan tâm đầu tư cho công tác bảo vệ, tu bổ, tôn tạo nhiều công trình di tích ở các khu Di sản, góp phần quan trọng trong việc bảo vệ bền vững những yếu tố tạo nên giá trị nổi bật của các Di sản Thế giới.

Di sản Thế giới là tài sản quan trọng cho sự phát triển bền vững….

Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới ở Việt Nam với những giá trị tự thân, thể hiện đậm nét bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam, những giá trị ấy là tinh hoa của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, được vun đắp qua hàng ngàn năm lịch sử… đã và đang thể hiện ngày càng rõ hơn vai trò là một nguồn lực quan trọng và có ý nghĩa to lớn trong việc hình thành nhân cách con người Việt Nam hiện đại - nguồn nhân lực quan trọng, đóng góp trực tiếp, quyết định vào sự nghiệp bảo vệ, xây dựng và phát triển đất nước. Nhờ làm tốt công tác bảo vệ và phát huy giá trị Di sản Thế giới đã góp phần nâng cao đời sống cộng đồng nơi có Di sản, tạo công ăn việc làm cho hàng vạn lao động trong vùng Di sản. Cùng với nỗ lực của các ngành, các cấp, sự giúp đỡ của UNESCO và các tổ chức quốc tế… các Di sản Thế giới đóng góp phần to lớn thúc đẩy sự phát triển của du lịch văn hóa - một ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước; quảng bá hình ảnh tươi đẹp, truyền bá các giá trị văn hóa tinh thần của Việt Nam ra Thế giới thông qua con đường du lịch, giao lưu văn hóa hợp tác.

… Cần phải bảo tồn và bảo toàn các giá trị của Di sản Thế giới. Ảnh: Amachau

Bên cạnh những kết quả to lớn đạt được, việc quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị các Di sản Thế giới ở Việt Nam đang đứng trước nhiều thách thức lớn, đặc biệt là giải quyết mối quan hệ hài hòa giữa bảo tồn và phát triển. Các chuyên gia quốc tế cho rằng, hiện nay, ngoài những giá trị vốn có đối với con người, Di sản Thế giới còn được nhấn mạnh là tài sản quan trọng cho sự phát triển bền vững, gắn trực tiếp với tăng trưởng kinh tế, ổn định xã hội và sự bền vững của môi trường. Một hướng đi bền vững có thể vừa giải quyết những mối quan tâm chính đáng dành cho phát triển vừa thỏa mãn các yêu cầu, đòi hỏi về bảo tồn và bảo toàn các giá trị của các Di sản Thế giới.

Một số giải pháp bảo tồn và phát triển bền vững Di sản

Tại một số Di sản tiêu biểu như: Tràng An, Phong Nha - Kẻ Bàng, Hạ Long, Huế, Hội An, Mỹ Sơn đã cho thấy những tiềm năng rất lớn để khai thác du lịch. Tuy nhiên, tại một số khu Di sản, việc phát triển cơ sở hạ tầng du lịch, thu hút đông đảo du khách tới tham quan Di sản, trong khi chưa có biện pháp hữu hiệu để điều chỉnh các hành vi liên quan, đôi khi đã làm cho Di sản có nguy cơ bị ô nhiễm do quá tải, nhất là trong mùa lễ hội, du lịch.

Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Đặng Thị Bích Liên cho rằng, để phát triển bền vững Di sản thì cộng đồng là một phần không thể thiếu của Di sản, trong nhiều trường hợp, cộng đồng chính là linh hồn, là tâm điểm của Di sản. Chính vì vậy, phát triển du lịch Di sản không thể tách rời phát triển cộng đồng ở khu vực Di sản. Trong trường hợp này, cộng đồng sẽ là nhân tố tích cực đóng vai trò quan trọng góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị Di sản văn hóa.

Hiện nay, nhiều vấn đề nảy sinh trong việc khai thác Di sản phục vụ cho phát triển du lịch đó là công tác bảo tồn di tích chưa được quan tâm đúng mức, một số hoạt động kinh tế - xã hội đã xâm hại nghiêm trọng đến Di sản. Do vậy cần phải kịp thời khắc phục tình trạng này nhằm bảo tồn các giá trị Di sản văn hóa, từ đó nâng cao khả năng thu hút và phục vụ khách du lịch. Một trong những biện pháp được cho là hiệu quả nhất và có tính bền vững chính là phát huy vai trò của cộng đồng đối với công tác bảo tồn các giá trị di sản văn hóa.

Để có một ngành du lịch phát triển bền vững, cần tiến hành đồng bộ các yếu tố như: Rà soát, nghiên cứu, tham mưu ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền và tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ và quản lý Di sản Thế giới; Tuyên truyền, nâng cao nhận thức về Di sản Thế giới; Thanh tra, kiểm tra việc chấp hành các văn bản pháp luật về bảo vệ và quản lý Di sản Thế giới; Ngăn chặn và xử lý đối với tổ chức, cá nhân có hành vi xâm hại Di sản Thế giới trong việc thực hiện các hoạt động kinh tế - xã hội tại các Di sản Thế giới; Nâng cao hiệu quả truyền thông, tăng cường quảng bá hình ảnh Di sản Thế giới ở Việt Nam tới du khách trong nước và quốc tế… Và chỉ khi có sự kết hợp nhuần nhuyễn các yếu tố này, du lịch Việt Nam mới có thể phát huy tiềm năng sẵn có, tạo dựng nên một thương hiệu du lịch mạnh trên Thế giới.