Củ năng và những điều chưa biết

(LV) - Là thực phẩm quen thuộc trong thực đơn gia đình, củ năng thường được dùng làm thức ăn và thuốc từ lâu đời.

Củ năng (còn gọi là củ mã thầy) và nhiều tên khác: mã đề, địa lê, thông thiện thảo, tên khoa học: Eleocharis dulcis (Burmef) họ cói, vị ngọt, tính hàn.

Công dụng phong phú

Ngừa bệnh tim mạch: Củ năng chứa nhiều acid béo thiết yếu như linoleic acid, tốt cho sức khỏe tim mạch và phát triển thần kinh ở trẻ nhỏ.

Tốt cho đường ruột: Chất xơ và tinh bột của củ năng thuộc loại tiêu hóa chậm, giúp tăng cường sức khỏe đường ruột, cải thiện các vấn đề về tiêu hóa.

Kháng khuẩn: Hàm lượng flavonoids và polyphenolic của củ năng có tác dụng kháng vi rút và ung thư, làm khỏe dạ dày, ngừa mất ngủ, khó chịu trong người.

Tăng cảm giác ngon miệng: Ăn củ năng sống hoặc ép lấy nước uống sẽ giúp giải quyết những vấn đề về ăn uống kém ngon ở người lớn tuổi. Củ năng cũng có hoạt tính như chất làm mát, giúp thanh nhiệt, giải khát, loại bỏ các độc tố ra khỏi cơ thể.

Khỏe cơ và thần kinh: Nước củ năng chứa nhiều kali. Chất khoáng này cần thiết cho chức năng hoạt động của cơ và thần kinh. Ngoài ra hàm lượng iốt và mangan của củ năng cũng giúp tăng cường sức khỏe tuyến giáp.

Bổ sung vitamin: Trong nửa chén củ năng chứa 10% hàm lượng vitamin B6, 7% riboflavin (vitamin B2) và 6% thiamin (vitamin B1), vì vậy ăn củ năng cùng các loại rau quả khác là cách tốt nhất để bổ sung vitamin cho cơ thể.

Giúp giải rượu: Những người uống rượu nhiều, sau đó cảm giác nóng bụng, khó chịu có thể sử dụng lợi thế tiêu khát của củ năng bằng cách dùng nước ép củ năng, cho thêm ít chanh và một chút muối giúp hạn chế chất độc của rượu vào cơ thể và chống nóng trong người.

Một số bài thuốc từ củ năng

Đau bụng khó tiêu: Lấy củ năng bỏ vỏ nhồi vào dạ dày lợn khâu kín lại, đun chín kỹ, ăn cái, uống nước rất tốt.

Ho sốt, đờm đặc nhiều: Củ năng bỏ vỏ, rửa sạch ép lấy nửa cốc nước, uống cùng 1,5g xuyên bối, uống ngày 2 - 3 lần.

Đại tiện ra máu: Củ năng bỏ vỏ ép lấy 30ml hòa cùng 20ml rượu khi uống hâm nóng lên, sẽ có tác dụng tốt.

Tiểu tiện không thông, tiểu rát, buốt: Lấy 250g củ năng cả vỏ rửa sạch thái miếng, 30g rễ cỏ tranh, nấu kỹ hai vị trên để dùng. Hoặc 120g củ năng đập dập, nấu uống thay trà.

Làm hạ sốt sau khi lên sởi: Lấy 250g củ năng, 250g mía, rửa sạch thái nhỏ, nấu kỹ, ăn củ, uống nước.

Táo bón, trĩ ra máu, ho ra máu: Lấy 150g củ năng bóc bỏ vỏ, thái mỏng, 30g mộc nhĩ đen khô. Mộc nhĩ đem ngâm nước cho nở rồi thái miếng. Cho dầu nóng già rồi đổ mộc nhĩ, củ năng vào xào, cho thêm nước, gia vị, bột khuấy lên đến lúc sôi sền sệt là dùng được.

Viêm đường hô hấp trên: Viêm họng, viêm amydal, viêm phế quản…: củ năng 500g, đường phèn 250g. Củ năng rửa sạch, bỏ vỏ ngoài, thái miếng rồi ép lấy nước, lọc qua vải sạch rồi hòa với đường phèn, chia uống vài lần trong ngày.

Viêm đường tiết niệu, trĩ: Củ năng 200g, ngó sen tươi 200g, lê 200g, mật ong 15ml. Tất cả các vị thuốc rửa sạch, thái rồi ép lấy nước, lọc qua vải sạch, hòa với mật ong để uống.

Cao huyết áp: Củ năng 100g, chanh tươi 100g, nước đun sôi để nguội 1.000ml. Củ năng rửa sạch gọt vỏ, thái miếng; chanh gọt bớt vỏ xanh bổ đôi; hai thứ cho vào nồi sắc lấy nước uống.

Mát gan, sáng mắt: Củ năng 200g, đường phèn 150g, hoài sơn 25g, hạt sen 25g, khiếm thực 25g, sa sâm 25g, ngọc trúc 25g, bách hợp 25g, ý dĩ 25g và long nhãn 25g. Tất cả đem sắc với một lượng nước vừa đủ trong 60 phút, để nguội uống trong ngày.

Kiện tỳ, tiêu tích, chậm tiêu, trướng bụng: Củ năng lượng vừa đủ, dạ dày lợn 1 cái. Củ năng gọt vỏ rửa sạch, thái vụn; dạ dày lợn làm sạch rồi cho mã thầy vào trong, buộc kín miệng, đem hầm chín, chế thêm gia vị, chia ăn vài lần trong ngày.

Chân răng sưng đau chảy máu: Củ năng tươi 125g, lê 2 quả, ngó sen 250g, sinh địa 15g, đường. Nấu nước uống ngày 1 thang trong 3 - 4 ngày liền.

Phụ nữ băng huyết: Củ năng loại 1 tuổi 1 củ, đốt tồn tính tán thành bột, uống với ít rượu gạo nhẹ.

Chữa chứng mụn nước: Củ năng 6 củ, rửa sạch giã nát, lòng trắng trứng 1 quả, trộn đều bôi lên.

Chữa chứng đầu vú nứt nẻ: Củ năng 6 củ giã nát ép lấy nước, thêm một ít băng phiến bôi lên.

Chữa ho gà: Mật ong 50g, màng mề gà 10g sao vàng tán bột, tỏi 10 tép ép lấy nước. Củ năng 500g ép lấy nước. Cho vào một lượng nước vừa phải đun sôi. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 3 thìa con.

Kim Nương (tổng hợp)