Cây thốt nốt - vị thuốc tốt
(LV) - Thốt nốt là loài cây cổ nhiệt đới, mọc tự nhiên, được trồng phổ biến, nhiều ở miền Nam nước ta có nhiều lợi ích đặc biệt là bài thuốc quý hiếm dùng để chữa nhiều bệnh.
>>> Hoa gạo và những công dụng ít biết
Đặc tính của cây
Cây thốt nốt còn gọi làTnhot (Campuchia), mak tan kok (Lào), Palmier à sucre, rondier. Tên khoa học là Borassus flabellifer L., (Pholidocarpus tunicatus H. Wendl.). Thuộc họ Dừa Palmaceae. Cây thân cột, chia thành từng khoanh, có thể cao tới 30 m, trên ngọn có 1 tán là xòe rộng. Lá có cuống dài, mặt lá màu xanh đậm, bóng mờ trông tựa tàu lá cọ.
Cụm hoa là những bông mo, đực, cái khác gốc. Bông mo đựa to hơn, phân nhánh nhiều hơn. Quả thốt nốt to, tròn như quả dừa, nhưng bên trong đặc, trong suốt thường chứa ba nhân cứng, dẹt, đầu có một lỗ thủng.
Cây thốt nốt trồng phổ biến ở miền Nam nhiều nhất từ Tây Ninh đến Đồng Tháp, Kiên Giang. Ngoài ra còn thấy trồng ở Campuchia, Lào. Tại Campuchia người ta trồng thốt nốt ở quanh nhà, góc vườn, dọc đường đi. Cây chịu cả khô hạn và úng ngập. Trồng bằng hạt, sống lâu hàng trăm năm, khi cây 15-20 tuổi bắt đầu ra quả.
Thốt nốt được trồng chủ yếu làm nguyên liệu chế đường rượu, một số ít được dùng làm thuốc. Những bộ phần được dùng làm thuốc bao gồm cuống cụm hoa, đường thốt nốt là dịch chảy từ cụm hoa, cây non, rễ.
Cây thốt nốt đã lấy nước thì không cho quả nữa. Quả thốt nốt non ăn mát như thạch. Quả già có màu vàng thơm, mùi mít chín, nếu giã ra lọc sẽ được thứ bột dẻo, trăng như bột nếp. nhiều nơi đợi quả già, giã lấy bột làm bánh tôm, bánh ú hoặc nấu chè. Một cây thốt nốt cho từ 20-30 quả.
Công dụng của cây thốt nốt
Trị sốt cảm: Dân gian dùng cuống cụm hoa để điều trị sốt cảm, sốt rét kèm lách to, sốt viêm tấy, lợi tiểu. Liều dùng: cắt thái mỏng cuống cụm hoa cho 100 ml, thêm vào 600 ml nước. Đun lửa than như ta rim mứt gừng khoảng 15 phút, chia uống nhiều lần trong ngày.
Tẩy giun: Cuống cụm hoa nướng trên lửa than hồng rồi vắt lấy nước, thêm ít đường. Mỗi buổi sáng uống 100 ml, uống liên tục trong nhiều ngày để tẩy giun.
Nhuận tràng: Sáng sớm cắt cụm hoa lấy nước chảy ra từ cụm hoa uống, có tác dụng giái khát, nhuận tràng, phòng tránh táo bón.
Chữa đau họng do viêm họng, phòng bệnh viêm họng: Dùng đường thốt nốt mỗi ngày dùng một miếng nhỏ nhai ngậm và nuốt, sẽ làm dịu họng, sát khuẩn và giữ cho họng, cuống phổi không bị khô rát.Đường thốt nốt ngoài công dụng làm chất ngọt, nhân dân Campuchia dùng đường thốt nốt làm vị thuốc giải chất độc trong những trường hợp ngộ độc do mã tiền. Thốt nốt non sắc uống chữa vàng da, lỵ, tiểu tiện khó khăn.
Rễ thốt nốt sắc uống làm thuốc lợi tiểu tiện như thốt nốt non. Mỗi ngày uống 50-60 g dưới dạng thuốc sắc.
Mai Phương