Quả xoay, thuốc hay dễ tìm
(LV) - Cây xoay còn gọi là cây xay, lá mét. Xoay cho quả chín ăn được. Thịt quả xoay có vị chua dịu, giúp nhuận tràng, kích thích tiêu hóa.
Xoay thuộc họ Đậu, là vị thuốc quí được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền. Tên khoa học là Dialium Cochinchinense Pierre. Cây xoay thường trồng ở vùng nhiệt đới Đông Nam Á, bao gồm Miến Điện, Thái Lan, Mã Lai, Campuchia, Lào và Việt Nam. Ở Việt nam, cây phân bổ từ vùng rừng phía tây Nghệ An, Hà Tĩnh đến Đồng Nai và Bình Dương. Quả xoay ăn ngon, được trẻ em và phụ nữa ưa thích vì thịt quả có mùi vị như quả me chín. Thịt quả cũng có thể chế biến thành mứt để dùng lâu, nước ép hoặc nước ngâm hoa quả, rượu ngâm từ quả, đều tốt cho hệ tiêu hóa. Ở một số vùng Tây Nguyên, người ta lấy quả xoay chín, bóc vỏ lấy thịt quả ngâm với rượu loại 25 đến 30 độ, ngâm càng lâu càng tốt. Ngày uống 2 lần, mỗi lần một chén nhỏ trước bữa ăn để làm thuốc bổ, kích thích tiêu hóa và ăn ngon miệng.
Cao nấu từ quả xoay có tác dụng nhuận tràng. Cách làm cao như sau: lấy 100g thịt quả xoay nghiền nát với nước. Lọc lại, cô đặc dung dịch đã lọc với lửa nhỏ đến khi thành cao mềm. Ngày dùng từ 2 đến 3 lần, mỗi lần từ 4 đến 8g. Theo tài liệu nước ngoài, vỏ thân cây xoay có tác dụng chữa bệnh tiêu chảy ở trẻ em và bệnh nấm da. Ở Campuchia, người ta kết hợp vỏ cây xoay với gỗ trắc, muồng xiêm và muồng chét để chữa bệnh mề đay. Người Thái Lan thường ăn nhẹ với quả xoay, được chế biến dưới dạng kẹo cay, bằng cách phơi khô quả xoay, sau đó tẩm thêm đường.
Giảm cholesterol, trị bệnh táo bón
Những chất xơ có trong thịt quả xoay như chất nhầy, pectin và tanin có tác dụng giảm cholesterol xấu LDL trong cơ thể. Nhờ có tác dụng nhuận tràng nên ăn quả xoay có thể chữa được bệnh táo bón.
Chứa nhiều chất kháng ô xy hóa
A xít tartaric, tạo nên vị chua của quả xoay, là một chất kháng ô xy hóa mạnh, giúp bảo vệ cơ thể chống lại các gốc tự do gây hại. Hơn nữa, quả xoay còn chứa nhiều loại vitamin khác, gồm có thiamin (chiếm 36% liều lượng cần thiết mỗi ngày), vitamin A, a xít folic, riboflavin, niacin và vitamin C, có hoạt tính giống như chất kháng ô xy hóa, cần thiết cho quá trình chuyển hóa enzym trong cơ thể.
Hiệu chỉnh các chức năng của tế bào
Hàm lượng kali có trong quả xoay là thành phần quan trọng của tế bào và dịch lỏng cơ thể, giúp kiểm soát nhịp tim và áp lực máu. Kali còn giúp củng cố sức khỏe tim mạch.
Tăng cường sức khỏe hệ miễn dịch
Vitamin C và các chất kháng ô xy hóa của quả xoay tăng cường hoạt động của hệ miễn dịch, bảo vệ sức khỏe chống lại nhiễm trùng nấm và vi khuẩn.
Chữa bệnh tiểu đường và bệnh vàng da
Một lợi ích khác của quả xoay là trị bệnh tiểu đường và bệnh vàng da. Nước sắc lá xoay có hoạt tính giống như thuốc chữa bệnh vàng da và kiểm soát bệnh tiểu đường nhờ có tác dụng giảm lượng đường trong máu, bằng cách giảm mức đường và tăng độ nhạy insulin. Vậy nên, những bệnh nhân tiểu đường và có dấu hiệu tiền tiểu đường có thể tận dụng lợi ích này của quả xoay để cải thiện độ nhạy của insulin, ổn định đường huyết và ngăn chặn tăng đường huyết có thể dẫn đến những biến chứng sức khỏe nghiêm trọng.
Kháng viêm
Chiết xuất vỏ cây xoay giúp làm giảm đau rất hiệu nghiệm nên được sử dụng để giảm đau bụng kinh, giảm tình trạng viêm trong ống cuống phổi gây ra do viêm phế quản, và giảm đau liên quan đến bệnh trĩ. Hàm lượng vitamin C dồi dào của xoay còn chống lại viêm nhiễm vi khuẩn.
Chữa bệnh sốt rét
Nghiên cứu cho thấy, chiết xuất lá cây xoay ức chế sự phát triển của ký sinh trùng gây bệnh sốt rét plasmodium falciparum. Vì thế, uống nước sắc lá xoay có thể chữa được bệnh sốt rét.
Trị ung loét, ngừa cao huyết áp
Nước sắc lá cây xoay làm tăng sự tiết dịch nhầy nên được dùng làm thuốc chữa ung loét dạ dày. Hơn nữa, lá xoay còn có tác dụng lợi niệu, kích thích sản xuất nước tiểu, giúp bơm máu về tim dễ dàng hơn, nhờ đó làm giảm nguy cơ tăng huyết áp.
Cải thiện vệ sinh răng miệng và chữa đau răng
Chất saponin có trong cây xoay tăng hiệu quả làm sạch răng, giúp loại bỏ các mảng bám và ngừa sâu răng. Nước sắc vỏ cây cũng được dùng để chữa đau răng.
Chữa bệnh do thiếu hụt vitamin C, làm lành vết thương
Thịt xoay có hàm lượng cao a xít ascorbic. Đây là một loại vitamin có thể chống lại căn bệnh do thiếu hụt vitamin C nên được sử dụng như thành phần bổ sung. Đắp lá xoay non nghiền nát lên vết thương sẽ kích thích sự phát triển của các tế bào da mới, bảo vệ vết thương chống lại vi trùng và hơi ẩm.
Hạ sốt và trị bệnh đường hô hấp
Ăn thịt quả xoay ngâm trong nước có thể hạ sốt, làm giảm nhiệt độ cao của cơ thể. Hơn nữa, thịt quả còn làm dịu các triệu chứng của đường hô hấp nên rất tốt cho những người thường gặp các vấn đề về hô hấp.
Trường Thi