Về Quảng Nam ăn cháo cá dềnh
(LV) - Hàng năm, cứ vào dịp đầu năm khi thời tiết nắng ấm sau thời gian dài âm u thì cá dềnh ngược dòng Thu Bồn lên khu vực Hòn Kẽm Đá Dừng (thuộc xã Quế Lâm, huyện Nông Sơn, tỉnh Quảng Nam).
Cá dềnh – lộc trời ban
Những người làm nghề cá vùng thượng nguồn sông Thu Bồn thả lưới bắt cá dềnh bán trong dịp Tết.
Theo các lão ngư ở xã Quế Lâm cho hay, cái cá dềnh có thể là do loài cá này chuyên đẻ trứng nơi ghềnh đá nên lâu ngày từ cá ghềnh đọc trại thành cá dềnh? Cá dềnh được dân vạn chài khai thác ở khu vực đầu nguồn sông Thu Bồn từ đầu tháng Chạp đến hết tháng Giêng. Có những năm, cá mòi ức nước, lên đây đẻ trứng, có lúc “cao hứng”, từng đàn cá chao lượn và phóng mình lên mặt nước trắng lấp lánh, tung bọt nước trắng xoá bên dềnh.
“Năm mới, có người mùng 2 Tết đã đi đánh cá dềnh bởi đầu năm thả lưới bắt được nhiều cá dềnh thì năm đó làm ăn may mắn. Cá dềnh bán tại chợ Trung Phước (huyện Nông Sơn), mỗi ký có khoảng 100 nghìn đồng/kg. Trung bình mỗi đêm có người đánh bắt được 40 kg – 100 kg cá dềnh. Đây là lộc của vùng sông nước ban cho những người dân vạn chài trong khu vực trong những ngày đầu xuân. Mùa cá dềnh hàng năm kéo dài từ tháng Chạp đến hết tháng Giêng…” - Lão ngư Trần Sâm đánh cá vùng Hòn Kẻm Đá Dừng cho hay.
Ăn cá dềnh hên cả năm
Theo tập tục của cư dân vạn chài trên sông nước Thu Bồn thì đầu năm đánh bắt được nhiều cá dềnh được xem là điều may mắn cho một năm chài lưới thuận lợi, góp phần nâng cao đời sống cho những gia đình ngư dân trên sông Thu Bồn và ngày Tết, đầu năm mới ăn cá dềnh thì người ăn sẽ được hên cả năm, làm gì cũng thuận lợi, may mắn…
Lão ngư Nguyễn Hai (trú tại xã Quế Trung) cho hay, cá dềnh ngon có hạng, nấu thứ gì cũng hảo, chế biến món gì ăn cũng hấp dẫn, nhất là món cháo nóng. Trong những ngày Tết, người dân chủ yếu dùng thực phẩm dự trữ, nhiều thịt heo, dầu mỡ ăn rất ớn nên cá dềnh là nguồn thực phẩm tươi được nhiều người chọn mua về dùng, chiêu đãi bạn bè. Từ cá dềnh có thể chế biến nhiều món như kho ngọt, kho dưa cải, chiên, nướng chấm mắm..., nhưng món cháo cá dềnh ăn nóng là tuyệt diệu. Cá dềnh làm mang, đánh vảy, bỏ vi, ruột, rửa sạch để ráo; rồi cắt lát ướp tiêu bột, ớt xanh và hành tím giã dập, cho thấm đều. Bỏ cá dềnh đã ướp vào nồi nấu lấy nước rồi vớt ra, cho 100 g gạo và ít hạt sen vào nấu cháo. Khi cháo nhừ, cho cá dềnh vào, thêm gia vị. Ăn nóng với các loại rau thơm như rau quế, ngò tàu, ngò ta thì khỏi phải… bàn!
Với cái hương vị cá dềnh rất riêng lạ, du khách có thể mua một ít cá dềnh về nướng chấm muối tiêu, chanh hoặc chiên dòn chấm nước mắm gừng, ăn với cơm cũng ngon. Nhưng ngon nhất là cặp trứng mà trắng ngà, vừa nóng, thơm, bùi và beo béo, ăn một lần, thế nào bạn cũng tìm gắp thêm một lần trứng nữa…và cái hương vị của nó, có lẽ suốt đời khó quên!
Có dịp, khoảng sau Tết Nguyên đán, hàng năm, khách du lịch thường đến thắng cảnh Hòn Kẽm Đá Dừng, nơi phong cảnh hoang sơ, sơn thủy hữu tình nằm ở thượng nguồn sông Thu Bồn. Tại đây dòng sông trôi hiền hòa, miệt mài, len lỏi giữa hai dãy núi với những vách đá sừng sững oai nghiêm, hình thù kỳ dị, liêu xiêu, cây dại ken dày, khỉ sống thành đàn, chiều chiều ra sông tắm nắng, tạo nên cảnh quan thơ mộng và trữ tình, khói sương lãng đãng…
Du khách vừa ngắm cảnh vừa thưởng thức món cháo cá dềnh tươi rói mới đánh bắt lên thuyền hoặc đến chợ Trung Phước hay làng trái cây “Nam bộ” Đại Bình nằm ở phía hữu ngạn sông Thu Bồn, thuộc xã Quế Trung (huyện Nông Sơn) thưởng thức món cháo cá dềnh mà không dễ nơi nào có được.
Vừa ăn vừa nghe câu chuyện thú vị về món cháo cá dềnh. Chuyện kể rằng, cô gái làng vạn chài trên sông Thu Bồn thường đãi người bạn trai quê ở đồng bằng đến chơi món cháo cá dềnh. Không biết vì mê cô gái làng chài hay mê cháo cá dềnh mà sau nầy hai người nên vợ nên chồng. Sau nầy còn câu ca truyền lại: “Lấy hên ăn cháo cá dềnh/ Làng chài anh nhớ mối tình đôi ta/ Cầu cho mưa thuận gió hòa/ Mùa màng tươi tốt anh lên cưới nàng…”
Tiên Sa