Bánh chưng Tranh Khúc vào xuân

(LV) - Nằm ở xã Duyên Hà, huyện Thanh Trì, Hà Nội, làng Tranh Khúc từ bao đời nay đã được biết đến với sản phẩm bánh chưng mang hương vị thơm ngon đặc trưng. Đến nay, nghề làm bánh chưng gia truyền đã trở thành nghề kinh tế mũi nhọn trong phát triển kinh tế địa phương của người dân nơi đây.

Hối hả vào vụ Tết

Chúng tôi về làng Tranh Khúc vào những ngày giáp Tết để tìm hiểu về hương vị truyền thống lan truyền từ bao đời nay của làng nghề bánh chưng nổi tiếng ở Hà Nội. Chạy trên con đường trải bê tông, hai bên đường là những ngôi nhà cao tầng có thể thấy cuộc sống dân trí của người dân Tranh Khúc đang được cải thiện và nâng cao nhờ nghề truyền thống của làng.

Chị Hà Thị Hiền người làng Tranh Khúc trong 1 giờ có thể gói 170 chiếc bánh.

Vì vào đúng dịp rằm nên người người, nhà nhà quanh làng đang tất bật với những mẻ bánh chưng chuẩn bị ra nồi để chuyển lên Hà Nội. Được chỉ vào nhà bà Trần Thị Thịnh - chủ gia đình có nhiều thế hệ làm bánh chưng có tiếng của làng, chúng tôi được chứng kiến những người Tranh Khúc từ già đến trẻ đều thoăn thoắt đôi tay gói những chiếc bánh chưng vuông vắn, sắc cạnh, đều tăm tắp mà không cần khuôn.

Bà Thịnh chia sẻ, nghề làm bánh chưng của làng Tranh Khúc đã có từ bao đời nay, gia đình đã theo nối nghiệp làm bánh chưng của các cụ đời trước hơn 40 năm nay. Trả lời những tò mò của chúng tôi về hương vị bánh chưng của làng Tranh Khúc có gì khác với bánh chưng các nơi khác, bà Thịnh cho biết bí quyết làm bánh chưng ngon của làng Tranh Khúc bởi người làm phải rất cầu kỳ từ khâu chọn lá, gạo và đỗ.

Để làm được bánh chưng mang đậm hương vị đặc trưng của người làng Tranh Khúc, người làm rất tỉ mỉ trong việc chọn lá dong bởi sẽ ảnh hưởng đến màu xanh của bánh khi chín. Công đoạn quyết định đến hương vị của bánh chính là việc chọn gạo, người Tranh Khúc thường chọn mua gạo ở Hải Hậu - Nam Định rồi vo sạch, ngâm gạo ngập trong nước cùng 0,3% muối trong thời gian khoảng 12 - 14 giờ, sau đó vớt ra để ráo. Cùng với đỗ xanh được mua về đồ chín và giã nhuyễn, thịt lợn được luộc chín tới sau đó ướp muối, hạt tiêu, người gói bánh chưng Tranh Khúc chỉ mất chưa đầy 30 giây để gói xong 1 chiếc bánh.

Lá bánh được người dân làng Tranh Khúc chọn rất kỹ trước khi gói bánh.

Sau khi gói xong, bánh được chuyển vào bếp và xếp lên thùng. Mỗi nồi lớn chứa khoảng 100 chiếc bánh, thời gian luộc từ 8 - 10 tiếng mới đảm bảo chất lượng bánh. Trước kia kinh tế khó khăn người làng Tranh Khúc chỉ sử dụng bếp than để luộc bánh chưng nhưng đến nay cả làng đã chuyển sang luộc bánh bằng bếp điện ba pha để đảm bảo sức khỏe.

Theo anh Trần Nam Trọng, người có kinh nghiệm làm bánh chưng hơn 20 năm cho biết, công đoạn vớt bánh cũng không thể thực hiện qua loa, đơn giản, phải tùy vào thời tiết mà có cách xử lý bánh khác nhau. Nếu trời nồm thì không thể nhúng bánh vào nước lã ngay sau khi bánh chín, trời rét hơn mới được rửa qua nước lã cho sạch bánh. Sau đó, bánh được cho lên sàn, phơi khô ráo, mát mẻ rồi mới đóng gói và vận chuyển đi.

Gạo nếp được người làng Tranh Khúc mua tận Hải Hậu (Nam Định).

Mang lại thu nhập ổn định

Theo ông Nguyễn Đăng Ngữ, Chủ nhiệm Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Văn Khúc (gồm làng Tranh Khúc và Văn Yên) cho biết, đến nay bánh chưng của làng Tranh Khúc không chỉ vào dịp Tết mới gói đem bán mà được gói vào tất cả các tháng trong năm và đã trở thành nghề làm kinh tế chính của người dân trong làng. Bình quân vào những ngày rằm, mồng một mỗi gia đình phải gói đến 2 - 3 tạ gạo, bánh đem bán chủ yếu trong nội thành Hà Nội với giá từ 25.000 đồng/chiếc, vào dịp Tết Nguyên đán trung bình mỗi ngày mỗi gia đình phải gói đến 2 - 3 yến gạo và giá tăng lên 50.000 - 70.000 đồng/chiếc.

Bánh được buộc lạt để cho vuông vắn trước khi đem vào nấu.

Đến nay, Tranh Khúc có hơn 200 hộ làm nghề này, bình quân thu nhập của người dân trong làng nhờ nghề bánh chưng là 5triệu đồng/người/tháng. Hiện Ủy ban nhân dân xã Duyên Hà đang định hướng kết hợp tuyến du lịch sông Hồng với làng nghề nhằm quảng bá hình ảnh, thương hiệu bánh chưng Tranh Khúc.

Có thể nói, đến nay sản phẩm bánh chưng của người dân Tranh Khúc đã trở thành món ăn truyền thống góp phần làm phong phú ẩm thực đất Hà thành.

Trịnh Tư Liệu