Một thuở đèn dầu

(LV) - Bất kỳ ai sống trong những thập niên 80 đều biết tới ngọn đèn dầu.Bây giờ ở góc kho cũ, nhà tôi vẫn còn nguyên một bộ sưu tập đèn dầu.Từ chiếc đèn dầu “thủ công” nhất làm bằng lọ mực viết học trò cho tới chiếc đèn thủy tinh màu xanh ngọc bóng loáng rất đẹp. Đèn dầu gắn bó với gia đình, với tuổi thơ tôi từ những ngày gian khó.

>>> Về Huế tìm hò 

>>> Tây Giang: Hành trình khám phá 

Ngọn đèn dầu với cuộc sống mưu sinh.

Khi bóng hoàng hôn dần khuất sau rặng tre ngà, từng đàn đom đóm bay lập lòe trong màn đêm đen kịt thì mẹ lại gọi tôi thắp đèn. Bố chẻ sẵn một bó đóm (những nan tre mỏng) với bao diêm cạnh góc bếp. Tôi thích cảm giác được lụi cụi lấy diêm châm đóm thắp đèn. Khi đóm đã bén bấc ánh sáng bập bùng tỏa ra khắp gian nhà nhỏ. Thứ ánh sáng kỳ diệu ấy xua tan đi màn đêm tĩnh mịch vốn u ám của miền quê nghèo chiêm trũng.

Thường thì công việc buổi chiều chuẩn bị cho bữa ăn gia đình hay đám gà lợn trong chuồng vẫn chưa xong, đèn dầu lại là vật dụng cần thiết để làm tiếp những việc đó. Tôi lăng xăng cầm đèn để giúp mẹ băm bèo cho lợn, hay xào xấu thức ăn. Tối đến, gác bỏ bao mệt mỏi, bên mâm cơm đạm bạc, cả nhà lại quây quần bên ánh đèn dầu hiu hắt. Ánh đèn dầu in bóng mẹ gầy gò đang cặm cụi bới cơm lên vách tường, soi bóng tấm lưng còng vẹo của bố cần mẫn gắp từng đũa thức ăn cho chúng tôi. Ánh đèn dầu réo rắt, tí tách hòa reo theo những câu chuyện, nụ cười ấm áp của cả gia đình.

Vui nhất vẫn là khoảnh khắc những tối cuối tuần.Khi ấy ngoại sẽ ghé thăm, mang cho chị em tôi bao nhiêu là quà. Bên ánh đèn dầu vừa nhâm nhi quà ngoại cho và nghe chuyện cổ tích của ngoại. Những câu chuyện trải dài mùa này sang mùa khác nhưng không bao giờ chán. Tôi ngồi lọt thỏm vào lòng ngoại, mắt nhìn ánh đèn dầu và hóng chuyện.Hương trầu cau thoang thoảng ấm nồng quyện vào khói đèn tạo nên một mùi đặc biệt, kỳ diệu khó tả.

Khổ nhất vẫn là mùa mưa bão về. Dù cố gắng giữ cho đèn sáng nhưng được một lúc nó lại tắt. Căn nhà ba gian tuềnh toàng gió luồn lồng lộng, mưa rớt lộp độp. Ăn qua loa cho xong bữa cả nhà cùng trú vào góc nhà an toàn nhất. Những lúc này chị Hai tôi luôn thao thức về ý nghĩ làm sao để chế tạo ra chiếc đèn dầu hiện đại hơn, giữ lửa được lâu hơn. Và đặc biệt nó sẽ sáng bừng cả nhà chứ không leo lét như chiếc đèn dầu hiện tại.

Để tiết kiệm nhà tôi lúc bấy giờ dùng chiếc đèn dầu thủ công do bố tự thiết kế. Bố lấy một lọ mực đã hết, chiếc nắp của chai nước khoáng được đục ở giữa làm chúp đèn úp lên miệng lọ, dùng bông gòn đã khô quấn sợi nhỏ, dài, nhét qua chúp làm tim. Chiếc đèn dầu bố gửi gắm làm cả trưa mới xong ấy vậy mà do một lần bất cẩn tôi để chiếc đèn dầu bên giường, tay quờ quạng thế nào mà lửa bốc ra cả vở cháy đen nhẻm. Đèn dầu thì vỡ toang. Bố không đánh đòn mà chỉ nhắc nhở. Tôi biết bố muốn tôi cẩn thận hơn trong hành động của mình…

Để bù lại lỗi lầm của mình, nhận phần thưởng học sinh giỏi cuối năm tôi dành tiền mua một chiếc đèn dầu xịn. Nó được làm bằng thủy tinh, thân bóng lên màu xanh ngọc rất bắt mắt. Ba mẹ rất tự hào về tôi. Mỗi lần nhìn vào chiếc đèn dầu tôi lại tự nhủ mình càng phải cố gắng hơn nữa.

…Với cuộc sống mưu sinh

Ngày ấy để lo cho mấy chị em tôi ăn học và bệnh tật của bố, mẹ tôi chạy chợ triền miên. Mẹ làm quần quật với biết bao nhiêu nghề. Mùa cọ rụng lá mẹ làm nghề khâu nón. Dưới ánh đèn dầu leo lét, đêm khuya thanh vắng mình mẹ cặm cụi từng mũi chỉ đường kim. Có khi mẹ phải đánh đổi cả sự đau đớn, nước mắt lẫn máu khi ánh sáng không thể đủ và kim đâm vào tay. Mẹ có một sạp rau bên hông chợ. Còn nhớ, sau khi học bài xong tôi lon ton phụ giúp mẹ khi thì bó mớ rau, sắp xếp dăm chục củ khoai tây. Quán hàng của mẹ chỉ đơn giản là những đồ rau củ quả trong vườn hay mua của thương lái, chợ đầu mối bán lại. Nghỉ hè tôi theo mẹ ra chợ từ lờ mờ sáng để giúp mẹ đưa tiền thừa cho khách. Qua ánh đèn bập bùng leo lét tôi nhận ra đôi mắt mẹ hõm sâu vì nhiều đêm thức khuya dậy sớm, bàn tay mẹ chai sần vì những lo toan của cuộc sống. Ánh đèn dầu theo những nhọc nhằn gian khó cùng mẹ chắt bóp từng đồng bạc lo bữa cơm, tương lai cho con. Mẹ âm thầm nhưng luôn bền bỉ hệt như ngọn đèn dầu bé nhỏ kia.

Khoảng gần chục năm sau quê tôi bắt đầu có điện. Cũng từ đó cây đèn dầu ít được mọi người nhắc đến.Thậm chí, đa số bạn trẻ bây giờ khi nhắc tới cây đèn dầu vẫn không hình dung ra được nó hình thù như thế nào vì được sống và lớn lên trong ánh điện. Còn tôi, vẫn luôn giữ trong ký ức của mình hình ảnh chiếc đèn dầu thân thuộc dân dã nhưng cũng rất đỗi thiêng liêng. Đó là khoảng thời gian đẹp nhất mà tôi có được bên cây đèn dầu. Chính từ chiếc đèn dầu, tôi đã học được rất nhiều về tình cảm gia đình, sự cố gắng nỗ lực không ngừng nghỉ của bố mẹ và bản thân.

Quyền Văn