Đi tìm những câu hát đồng dao

(LV) – Tuổi thơ tôi lớn lên với những trò chơi thôn dã, những câu hát dân ca và hơn cả những bài đồng dao mộc mạc, giản dị chứa đựng những âm hưởng hồn nhiên, trong sáng. Những bài hát đồng dao tưởng chừng như thơ trẻ ấy lại có một sức lay động khá lớn để tôi tìm về sau nhịp sống ồn ào nơi phố thị.

>>> Một thuở đèn dầu 

Thời bấy giờ, bất kỳ đứa trẻ nào ở quê tôi cũng nằm lòng nhiều bài đồng dao vui vẻ, ngắn gọn. Trò chơi nào cũng gắn với đồng dao, chúng tôi hát đồng dao bất kể khi nào. Khi chăn trâu, cắt cỏ, khi mò ốc bắt cua hay những trưa trốn nhà đi tụm năm, tụm bảy. Cũng có khi đồng dao được cất vang bên lũy tre làng, trong những đêm trăng sáng hoặc các tối cuối tuần.

Có lẽ những lời ca mộc mạc với kết cấu ngắn gọn, nội dung gần gũi dễ hiểu và đặc biệt là được gieo vần nên rất dễ thuộc, dễ nhớ. Đôi khi, trong lúc hát đồng dao, lũ trẻ chúng tôi còn kèm theo những nhịp vỗ tay đều đặn thậm chí, hát đồng dao còn dùng để làm nền cho các điệu múa dân gian dù còn đơn giản nhưng không kém phần mềm mại...

Các bài đồng dao khi đó chẳng có trong cuốn sách nào, cũng không thầy, cô nào dạy nhưng đám con nít tụi tôi thuộc một cách dễ dàng, giống như leo lên lưng trâu là biết cưỡi trâu, như người quê cầm liềm cúi mặt xuống đồng là biết gặt lúa vậy.

Những bài đồng dao ngắn gọn phản ánh sự vật, sự việc giản đơn nhưng chẳng hiểu sao có sức hấp dẫn đối với đám con nít chúng tôi ngày ấy. Những đêm trăng sáng, chúng tôi í ới nhau tụ tập bên sân nhà thằng Mùi để chơi rồng rắn lên mây. Lại bắt đầu hồ hởi, cười vang:

Rồng rắn lên mây

Cỏ cây lúc lắc

Hỏi thăm ông thầy

Có nhà hay không?

 

Trò chơi rồng rắn lên mây

Đọc xong, cả bọn túm nhau rượt đuổi cười đùa đến rách áo. Nhiều khi tôi thường tự hỏi, nụ cười ngày ấy sao còn vang đến tận bây giờ? hay bởi nó trong veo hồn nhiên quá đỗi.

Tôi ước có thể đưa tay nắm níu tuổi thơ trong veo của ngày xưa, để những bài đồng dao chẳng phải “tìm về”. Để mỗi đêm hè nghe tiếng ve mùa hạ inh ỏi vui tai, hay trời mưa những tiếng ếch đồng ộp oạp, tiếng dế gáy rền trong đêm và những ánh đom đóm lập lòe, chấp chới trước mặt cánh đồng yên ả. Tôi thấy mình trở về với tuổi thơ êm đềm, tay đong đưa cùng cô em gái rồi đồng thanh với trò chơi cầu vồng:

Lộn cầu vồng

Như sông nước chảy

Có cô mười bảy

Có chị mười hai

Hai chị em ta

Ra lộn cầu vồng…

 

Hình ảnh mô phỏng trò chơi lộn cầu vồng

Những bài đồng dao cứ nối tiếp nhau ngân lên, vang vọng mãi giữa không gian khoáng đạt của đất trời. Đồng dao vừa có vai trò giải trí, đem lại niềm hứng khởi; lại vừa rèn luyện trí tưởng tượng, khả năng quan sát mọi vật xung quanh và bồi đắp tâm hồn trẻ thơ thêm phong phú. Đồng thời, qua hình thức sinh hoạt văn hoá này, những đứa trẻ càng gần gũi và gắn bó với nhau hơn...

Trẻ con bây giờ đứa nào cũng dán mắt vào màn hình điện thoại, máy tính, tay lướt trên bàn phím để chơi những trò chơi điện tử hoặc xem phim.

Câu đồng dao đã chẳng còn phù hợp với tuổi thơ, bên những lời ru ầu ơ của bà, của mẹ. Trẻ con bây giờ không biết dùng đồng dao để chơi đùa cùng bạn, mỗi đứa bị thu hẹp trong thế giới đáng ra là rộng lớn của mình.

Tố Oanh