Người giữ vốn quý của dân tộc Tày

(LV) - Ở vào cái tuổi thất thập cổ lai hi, ông Ma Thanh Sợi vẫn đau đáu đi sưu tầm, lưu giữ và truyền dạy lại cho thế hệ trẻ cội nguồn và bản sắc văn hóa đồng bào Tày.

 >>> Người giữ hồn dân ca Thái ở bản Cằng

Là người con của bản Rịa, xã Nghĩa Đô, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai dù đã ở cái tuổi 73 nhưng đau đáu trăn trở về nguy cơ văn hóa dân tộc dần mai một và biến mất. Thời chiến ông Sợi được cử đi học sư phạm 7+3 rồi ra trường dạy học từ năm 1965, đến tháng 3/1975 thì nhập ngũ sang chiến đấu giúp nước bạn Lào giải phóng.

Tháng 11/1981 ông ra quân, do đông con gia đình quá khó khăn nên ông xin về nhà làm ruộng. Do có trình độ người ta bầu ông làm chủ nhiệm HTX, rồi làm phó bí thư Đảng uỷ, năm 1995 được bầu làm Chủ tịch xã tới năm 2000 thì nghỉ hưu.

Ông Ma Thanh Sợi - người giữ vốn quý dân tộc Tày.

Trong những năm tháng công tác tại xã ông nhận thấy văn hoá Tày đang bị mai một, người ta giao dịch với nhau chủ yếu bằng tiếng phổ thông, tiếng mẹ đẻ chỉ lớp người già sử dụng còn lớp trẻ chỉ dùng khi về nhà.

Hễ có thời gian rảnh là ông bắt đầu ghi chép những câu truyện cổ, những bài ca dao, lời hát then... bằng tiếng Tày. Khi nghỉ hưu ông mới thực sự bắt tay vào việc sưu tầm, ghi chép tất cả những sinh hoạt văn hoá của người Tày.

Trong hơn 20 năm qua, ông Ma Thanh Sợi đã tiến hành sưu tầm biên dịch từ tiếng Tày ra tiếng phổ thông được 14 cuốn sách (Truyện cổ tích người Tày, Địa danh Nghĩa Đô xưa, Tập quán tang ma, Văn hoá dân gian dân tộc Tày (lời ru, hát yếu, hát đồng dao, nói lái, câu đố, lời gạ...), Tập quán chữa bệnh, Then Tày Nghĩa Đô (các loạti then, các loại mo: Cúng giải, cúng đưa ma, cúng dâng lễ...), Tập quán lên nhà..... Bên cạnh đó ông còn lưu giữ lại nhiều giá trị văn hóa độc đáo của người Tày ở vùng Nghĩa Đô thành 12 chuyên đề riêng biệt như hát ru, ca dao, tục ngữ… .

Ông Ma Thanh Sợi được trao tặng danh hiệu nghệ nhân dân gian năm 2009.

Ghi nhận sự đóng góp của ông, ngày 1/6/2009 Hội Văn nghệ Dân gian Việt Nam đã cấp bằng công nhận nghệ nhân dân gian cho ông. Ông còn được tặng Huân chương Itxala hạng nhất do Chủ tịch nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào Khăm Tày Xi Phăn Đon tặng, do có công giúp cách mạng Lào thời kỳ 1945-1975.

" Thời kỳ hội nhập, văn hóa của cộng đồng các dân tộc có nhiều nguy cơ mai một, thậm chí là mất hẳn, nhiều người trẻ tuổi không am hiểu về chính văn hóa của dân tộc mình" . Ông Sợi chia sẻ. Ông cũng trăn trở: Mất đi văn hóa dân tộc có nghĩa là mất dân tộc, sẽ dẫn tới sự ra đời của một dân tộc “lửng” không thông thuộc văn hóa của dân tộc nào. Do đó, để bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, đồng bào từng dân tộc phải có cách giáo dục, đào tạo để chính con em dân tộc mình thấm nhuần, hiểu được truyền thống, văn hóa quý báu của cha ông.

Ông luôn mong muốn xuất bản những chuyên đề này thành sách để đồng bào Tày cùng tham khảo. Ông cho rằng, ngành văn hóa cần tổ chức cho đồng bào mỗi dân tộc tự sưu tầm, lưu giữ văn hóa của chính dân tộc mình. Việc này nên thực hiện càng sớm càng tốt…

Tuệ Minh (ảnh: Thái Sinh)