(LV) - Mỗi độ Xuân về, trời xanh thăm thẳm, mây trắng nhởn nhơ bay, núi rừng thay lá xanh non tinh khôi, suối nguồn xanh trong róc rách chảy, chim rừng líu lo chao nghiêng cánh nắng. Ấy là lúc những cánh rừng hoa ban bạt ngàn, chất ngất lớp lớp tầng tầng bung hoa khoe sắc.

>>> Những cung đường hoa xuân Tây Bắc

Sự pha trộn màu sắc và hương thơm tuyệt vời của tạo hóa với các loài hoa lại kết tinh trọn vẹn thân tình và hoàn hảo nhất đối với hoa ban. Chỉ với ba màu hồng sen, tím nhạt và trắng ngần giao hoan với nhau theo vũ điệu của núi ngàn thôi mà hoa ban tươi sáng chất tinh khiết kiêu sa hấp dẫn đến kỳ lạ. Với Tây Bắc, tuổi thơ lấy hoa ban làm biểu tượng của mầm sống, tuổi trẻ lấy hoa ban làm khát vọng của tình yêu, tuổi già lấy hoa ban làm điểm tựa của sự trường tồn cùng rừng núi.

Hương rừng khoe sắc

Có thể nói, hoa ban là bà chúa của muôn loài hoa Tây Bắc. Đã có hẳn một lễ hội để tôn vinh khắc họa đậm nét những huyền tích thần thoại sử thi về hoa ban. Đã có hẳn những miền đất dân ca, dân vũ, dân nhạc về hoa ban. Hình tượng hoa ban đã kết tinh trong vũ điệu xòe hoa Tây Bắc. Trong ẩm thực Tây Bắc và trong dấu ấn văn hóa cư trú đậm đặc chất bản địa Tây Bắc. Hoa ban không thể thiếu trong văn hóa gia đình ở Tây Bắc.

Thiếu nữ bên hoa ban.

Một loài hoa vẻ đẹp tinh tế kỳ diệu và kín đáo của núi rừng Tây Bắc - Tây Nguyên còn ít người để ý đến đó là hoa ban. Mùa xuân đi ngược những cung đường đèo dốc, đi ngược những nguồn sông ngọn suối, cánh rừng ta thấy ngợp tầm mắt bởi một trời hoa lau trắng. Có rất nhiều loại cỏ lau đều trổ cờ đâm bông khoe sắc giữa trời xuân, rừng xuân Tây Bắc. Lúc mới trổ hoa lau e ấp non tơ xanh mơ, vàng ươm hoặc tím thẫm, nhạt màu như màn chào hỏi, khúc dạo đầu của núi. Khi nở rộ hoa lau phất cờ, vẫy gió bung ra như bông tuyết mơ màng, uyển chuyển. Cả một cánh rừng lau trắng tràn trề sức sống, tràn ngập sức xuân như thể loại hoa hoang dã này đang hát ca cùng với âm thanh của mây trời gió ngàn, nắng núi.

Đi trong thế giới ngàn lau, ta thấm đượm sức sống kỳ diệu của một loài thân cỏ xanh tốt trổ bông kỳ vĩ trên mọi khắc nghiệt của đất đai, khí hậu. Ta càng thấy thấm thía sự tài hoa của những cô gái Tây Bắc thu gọn chất ấm êm mềm mại của hoa lau vào gối êm nệm ấm sau những hoa văn thổ cẩm rực rỡ sắc màu ở mỗi mái ấm gia đình.

Xuân về trên cao nguyên Mộc Châu.

Mùa xuân cũng là mùa trổ bắp của chuối rừng ở mọi vùng rừng núi. Cái bắp chuối non tơ ấy chính là hoa chuối - một loài hoa rất quen mà rất lạ, đẹp đến mê hồn. Hoa chuối rừng có màu đỏ tươi nổi bật trên nền lá chuối xanh non vươn lên khoe sắc. Những triền núi thấp, những sườn đồi cao, hai bên thung lũng và khe suối, bờ sông là vùng đất tốt cho chuối rừng sinh sôi trổ bông đậu quả. Những cánh hoa to như bàn tay mở ra đài hoa nải quả non tơ trắng nõn nhuốm vẻ đẹp hoang sơ hào sảng của rừng núi.

Ngày nay, chơi hoa chuối rừng là thú chơi độc và lạ của những người sành điệu, có con mắt hội họa và sự chiêm nghiệm tinh tế. “Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi” câu thơ của nhà thơ Tố Hữu trong bài thơ Việt Bắc đã đằm sâu trong ký ức bao thế hệ học trò thủa ấy. Với những người sinh sống trong vùng rừng thì hoa chuối là món ăn đặc sản đậm dư vị núi rừng, càng không thể thiếu được trong bữa cơm Tết xuân gia đình và khi thiết đãi khách quý.

Hẹn hò với… hoa xuân

Mùa xuân cũng là thời điểm hẹn hò của hàng ngàn loài hoa lan rừng. Vùng núi nước ta từ Việt Bắc, Tây Bắc, Trường Sơn, Tây Nguyên đích thực là xứ sở của các loài lan rừng bản địa. Lan rừng nở quanh năm nhưng mùa Xuân có nhiều loại lan rừng nở nhiều nhất và đẹp nhất. Loài lan mọc từ đất rừng gọi là địa lan. Địa lan rừng có nhiều ở vùng núi cao sương lạnh khe sâu mọc thành cụm nở hoa vào dịp Tết xuân rất đẹp, lâu tàn có thương hiệu, giá trị sinh vật cảnh và giá trị thẩm mỹ rất cao, rất quý phái. Khai thác nuôi trồng địa lan làm giàu cho nhiều gia đình và thú chơi địa lan Tết xuân rất tao nhã ở nhiều gia đình nông thôn và đô thị.

Nhánh lan rừng say lòng du khách.

Lan rừng mang đến thông điệp của loài hoa tràn đầy sức sống, sống mạnh mẽ dẻo dai kiên cường bám rễ vào thân cây chịu đựng mọi biến cố của thiên nhiên thời tiết và lặng lẽ dâng hiến cho đời loài hoa đẹp tuyệt trần tỏa hương thơm và sức quyến rũ mê hoặc đến kỳ diệu.

Trong những cánh rừng thăm thẳm ta có thể bất ngờ gặp những rừng đào, lê, mơ, mận khoe sắc về mùa xuân một nét đẹp của hoa núi. Mơ, mận, đào, lê những loài hoa được trồng nhiều ở vườn nhà và rải rác được trồng ở vườn đồi, vườn rừng. Nhưng hoa vườn nhà mọc ở rừng thành cây đào rừng, mận rừng, lê rừng cổ thụ có duyên cớ của nó. Có thể từ những con chim rừng tha quả chín đi ăn rồi thả rơi hạt xuống mọc lên. Cũng có thể do đó là nơi cư trú cũ của đồng bào đã dời làng bản đi nơi khác rồi bỏ lại.

Lễ hội hoa ban Tây Bắc.

Tết xuân ngắm những cành đào rừng xuống núi già nua rêu mốc hình thù lạ dáng lại đầy nụ nhẹ nhàng nở hoa dễ làm cho bao người say đắm. Con người nhận rằng, ngoài loài hoa do trồng trọt lai tạo mà ra, hoa rừng có vị trí đặc biệt đối với mùa Xuân xứ núi. Không chỉ có vai trò làm đẹp sinh cảnh môi trường, làm giàu đa dạng sinh học mà còn là nguồn năng lượng kỳ diệu cho văn hóa bản địa hình thành và phát triển.

Hoa núi mùa Xuân đến với mọi nhà, mọi người mời gọi chúng ta giữ gìn tôn tạo và bảo vệ khai thác hợp lý sản phẩm độc đáo hoa rừng. Hãy đảm bảo cho hoa rừng hoa núi đến với mọi gia đình và phát huy hương sắc một cách bền vững để cùng trường tồn với đất trời và con người nơi xứ sở đào hồng ban trắng.

Nhà văn Ngô Quang Hưng