Cuốn sách về những Họa sĩ khóa Kháng chiến (1950 – 1954)

(LV) - Cuốn sách giới thiệu thế hệ những họa sỹ đầu tiên của Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam những ngày đầu thành lập. 22 sinh viên của khóa học kháng chiến đã có người thành danh, định vị tên tuổi họ trong lịch sử mỹ thuật Việt Nam hiện đại.

Cuốn sách Họa sĩ khóa Kháng chiến (1950 – 1954) của tác giả Đào Mai Trang sẽ được giới thiệu vào chiều ngày 16 /9/2017 tại số 3A Ngô Quyền, Hoàn Kiếm, Hà Nội. Nhạc sỹ Dương Thụ sẽ chủ trì buổi giới thiệu ra mắt cuốn sách này.

Tại buổi giới thiệu sách, tác giả giới thiệu khái quát về quá trình nghiên cứu khóa học cũng những quan điểm cá nhân về vai trò của khóa học này trong lịch sử mỹ thuật hiện đại Việt Nam. Tiếp đó là tọa đàm, trao đổi giữa khách tham dự với đại diện các họa sĩ trong khóa (dự kiến) như Trần Lưu Hậu, Mai Long, Ngọc Linh, Thục Phi, Ngô Mạnh Lân và tác giả, theo các chủ đề chính: Ảnh hưởng của họa sĩ Tô Ngọc Vân đến hành trình nghệ thuật của các sinh viên trong khóa; Suy nghĩ, quan điểm của các họa sĩ tham gia tọa đàm về vai trò của khóa học đối với hành trình nghệ thuật sau này của họ; Quan điểm của họa sĩ về nghệ thuật với và trong cách mạng, về tính chất tuyên truyền ảnh hưởng đến sự sáng tạo.

Cuốn sách là một chuyên khảo về khóa học chính thức đầu tiên của Trường Cao đẳng Mỹ thuật Việt Nam, kể từ khi thành lập, tháng 10 – 1945. Đây là một trong 5 ngôi trường Cao đẳng được thành lập cùng thời điểm, dựa trên nền tảng cơ sở hệ thống giáo dục sau phổ thông từ thời Pháp thuộc, trong đó có trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, ra đời năm 1925, cho thấy tầm quan trọng của mỹ thuật đối với sự phát triển của văn hóa và xã hội. Nhà trường đã tuyển sinh khóa đầu tiên trong năm 1946 nhưng việc học chỉ kéo dài được hai tháng thì bị gián đoạn, do cả nước bắt đầu cuộc kháng chiến chống Pháp, tháng 12 – 1946. Trường Cao đẳng Mỹ thuật Việt Nam nay chính là Đại học Mỹ thuật Việt Nam, số 42, phố Yết Kiêu, Hà Nội.

Cuốn sách gồm ba phần nội dung chính: Phần 1: Họa sĩ khóa Kháng chiến – một biên niên sử: chuyên luận khái quát về lịch sử khóa học, diễn biến chính trong khóa học và vai trò của nó cũng như của họa sĩ - Giám đốc nhà trường Tô Ngọc Vân, nguyên là sinh viên và giảng viên của Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, trong việc định hướng hành trình nghệ thuật của các thành viên trong khóa.

Phần 2: Về 22 sinh viên của khóa học: trong số này có một số người đã thành danh, định vị tên tuổi họ trong lịch sử mỹ thuật Việt Nam hiện đại như Lưu Công Nhân, Trọng Kiệm, Trần Lưu Hậu, Lê Lam, một số khác có nhiều đóng góp quan trọng trong lịch sử điện ảnh cách mạng Việt Nam như Đào Đức, Mai Long, Ngô Mạnh Lân, Ngọc Linh,... Bên cạnh đó, có những người mà cuộc đời và nghệ thuật của họ chưa ngừng gây nên các cuộc tranh luận, như họa sĩ Lê Huy Hòa. Một số khác có vẻ lặng hơn đi qua năm tháng nhưng nếu một lần được biết đến gia tài nghệ thuật họ để lại, hẳn thế hệ sau không khỏi ngạc nhiên: Ngô Minh Cầu, Đặng Đức, Ngọc Linh... Phần nội dung này sẽ mở thêm một ô cửa sổ kiến thức về những học trò đặc biệt nhất của họa sĩ Tô Ngọc Vân trong cuộc đời dạy học của ông.

Phần 3: Vĩ thanh: chia sẻ những suy cảm của tác giả sau hành trình khảo cứu về khóa học này với rất nhiều điều có lẽ chờ đợi được giới nghiên cứu mỹ thuật chuyên nghiệp của Việt Nam tiếp tục tìm hiểu, với các góc nhìn sâu sắc hơn nữa.

Sách do NXB Mỹ thuật cấp phép xuất bản, dày 300 trang, khổ 27x21cm, in màu trên giấy couche, với 255 hình ảnh sáng tác của họa sĩ Tô Ngọc Vân và các học trò của ông, trong đó phần lớn chưa từng công bố.

Hi vọng cuốn sách sẽ mở ra những gợi ý, suy ngẫm mới cho bạn đọc hôm nay về vai trò của mỹ thuật và của người họa sĩ trong thời kỳ kháng chiến bảo vệ độc lập dân tộc nói riêng, nhìn rộng ra là trong lịch sử xã hội Việt Nam hiện đại nói chung.

Được khởi sự từ ý tưởng ban đầu của ông Lê Hải Đức, chủ tịch Quỹ Kim Long thuộc Công ty cổ phần đầu tư Kim Long (Hà Nội), cuốn sách đã được thành hình sau hơn hai năm, tác giả Đào Mai Trang nghiên cứu, tìm hiểu tư liệu văn bản và trò chuyện cùng một số họa sĩ từng là sinh viên khóa Kháng chiến.

Cuốn sách Họa sĩ Khóa Kháng chiến (1950 – 1954) là một trong hai cuốn sách thuộc dự án xuất bản do Quỹ Kim Long khởi xướng và hỗ trợ tác giả Đào Mai Trang thực hiện, từ giữa năm 2015. Cuốn sách thứ hai sẽ dành viết về khóa Tô Ngọc Vân, khóa học chính thức thứ hai và là khóa học đầu tiên kể từ khi hòa bình lập lại ở miền Bắc xã hội chủ nghĩa, của trường Mỹ thuật Việt Nam. Khóa học được mang tên vị hiệu trưởng, cố họa sĩ Tô Ngọc Vân, như một bày tỏ tưởng niệm trân trọng nhất tới ông.

Tác giả Đào Mai Trang là biên tập viên phụ trách chuyên mục Mỹ thuật của Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật (Bộ VHTTDL), tác giả của nhiều bài viết và tiểu luận về các nghệ sĩ cũng như vấn đề của mỹ thuật, nghệ thuật đương đại Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, đăng tải trên tạp chí Văn hóa Nghệ thuật, báo Thể thao & Văn hóa, Thể thao & Văn hóa Cuối tuần, Nhân dân cuối tuần, Nhân dân hàng tháng, Soi, Hanoigrapevine, dưới một số bút danh: Đào Mai Trang, Phong Vân, Chi Mai, Việt Mai,..

Minh Quế