Gié bò Vĩnh Thạnh

(LV) - Gié bò là món ăn đặc biệt trong các ngày lễ hội của người Ba Na ở vùng cao thuộc hai huyện An Khê (Gia Lai) và Vĩnh Thạnh – huyện miền núi tỉnh Bình Định (vùng giáp ranh giữa 2 tỉnh miền Trung Tây Nguyên).

Món gié bò đặc biệt đến mức sau này dần dần được người dưới xuôi thấy hợp khẩu vị nên đã lan xuống các huyện đồng bằng, và hiện nay đã trở thành món đặc sản vùng đất võ, phát triển nhiều nơi trong tỉnh, đặc biệt là thành phố Quy Nhơn.

Món gié bò được chế biến chủ yếu từ chất nước trong phần ruột non của con bò. Người dân Vĩnh Thạnh khi mổ bò thường chọn một khúc ruột non trông ngon nhất, bên trong ruột non con bò khỏe mạnh thường có một chất dịch màu trong xanh gọi là gié. Ruột bò mang làm món gié bò cần phải tươi và con bò xẻ thịt không bị bệnh thì món gié mới ngon và bổ dưỡng.

Người ta xổ chất nước màu xanh trong ấy trong đoạn ruột non ra, vỏ ruột để riêng. Sau đó ướp muối, tiêu, hành, tỏi, ớt băm nhỏ trộn vào gié và ướp khoảng 10 phút cho ngấm gia vị. Tiếp đến đun nóng chảo dầu, phi hành thơm, rồi cho gié đã ướp vào xào chín. Đổ thêm ít nước dừa tươi vừa đủ vào nồi, nấu sôi khoảng 15 phút, dùng muỗng vớt bọt nổi bên trên cho sạch, sau đó để nguội rồi gạn lấy nước trong.

Bước thứ hai người ta lấy phần ruột non, gan bò xắt thành miếng nhỏ, ướp với tiêu, hành, tỏi, muối, ớt, gia vị. Phi nóng dầu bỏ các thứ vào chảo xào cho gan và ruột chín bốc mùi thơm rồi để nguội. Phần huyết bò khi mới cắt tiết đem luộc chín, người dân địa phương khi luộc huyết bò thường lót thêm miếng lá chuối dưới đáy nồi để giữ cho miếng huyết không dính đáy nồi. Huyết bò nấu chín xong cũng được cắt nhỏ. Tất cả các nguyên liệu trên được cho vào nồi nấu chung với nước gié đã chuẩn bị từ trước.

Quan trọng ở giai đoạn này là cho vào đầy đủ những gia vị như sả, gừng, tỏi, tiêu... nhằm tạo hương vị và khử mùi hăng của chất gié. Công đoạn tiếp theo là chuẩn bị vài bó lá giang (một loại rau rừng có rất nhiều ở Bình Định – lá có vị chua chua và mùi vị rất đặc trưng) đã rửa sạch, vò nát cùng ít giọt lấy từ túi mật của bò, tất cả đổ chung vào nồi làm cho gié bò có thêm vị chua chua của lá giang rừng, đăng đắng của mật bò.

Khi đã nấu chín thì múc gié ra tô lớn, trên mặt tô điểm thêm vài lát hành tây, rau thơm cho đẹp mắt. Món gié bò Vĩnh Thạnh thường ăn kèm với bún tươi, rau sống và bánh tráng (bánh đa) nướng chín.

Nhìn tô gié bò nóng bốc khói, nước gié màu nâu, xanh xanh. Khi ăn có vị cay nồng của ớt, gừng, sả, vị chua chua của lá giang, vị đăng đắng, nhẫn nhẫn của gié và mật bò, lại nhâm nhi thêm chút rượu Bầu Đá chính hiệu của làng rượu xã Nhơn Lộc (An Nhơn) … là món ăn độc đáo có một không hai của miền đất Vĩnh Thạnh cũng như một số nơi khác ở Bình Định.

Anh Tú