Ăn củ dền bền sức khoẻ

(LV) - Nhắc đến củ dền, người ta thường nghĩ ngay tới một loại củ màu đỏ, thường được nấu canh, súp, tuy nhiên các bà nội trợ sẽ ngạc nhiên hơn vì giá trị dinh dưỡng và những công dụng chữa bệnh, đặc biệt là sức bền dẻo dai do củ dền mang lại.

Củ dền là loại cây thảo có rễ phồng thành củ nạc, ngọt, màu đỏ thẫm, tên khoa học là Beta vulgaris L. Thân đứng có vằn, ít phân nhánh. Lá có phiến hình trứng, màu lục, có mép lượn sóng. Hoa màu lục nhạt, mọc thành bông khá dài. Củ dền hay còn gọi là củ cải đường có nguồn gốc vùng bờ biển Địa Trung Hải và Đại Tây Dương, được trồng và tạo ra các chủng khác nhau; có loại lấy củ, có loại làm thức ăn gia súc và có loại dùng lấy đường, chế rượu. Lá và hạt cũng được sử dụng, lá thu hái quanh năm dùng tươi; hạt lấy ở quả già.

Ở nước ta, củ dền đỏ là một loại nông sản được trồng phổ biến tại Đà Lạt, do người Pháp nhập về trồng xen với những loại cây rau khác. Đây là một loại củ dễ trồng, thời gian sinh trưởng ngắn, thời vụ gieo trồng từ tháng 8 đến tháng 3 năm sau.

Giá trị dinh dưỡng hiếm thấy

Củ dền có dạng tròn và dài, có hai màu tím than và đỏ thẫm, vỏ đen xù xì. Khi cắt ngang củ thấy ruột củ có nhiều khoang đậm nhạt khác nhau tạo thành các vòng tròn đồng tâm. Sở dĩ dền có màu đỏ là nhờ hợp chất hỗn hợp tự nhiên betacyanin (đỏ) và betasanthin (tím) cấu thành từ hóa tính thực vật.

Củ dền và cả lá của cây chứa nhiều vitamin A, B1, B2, B6 và C, canxi, magiê, đồng, phốt pho, natri và sắt, chất choline, acid folic, iốt, mangan, natri hữu cơ, kali, chất xơ và carbohydrates ở dạng đường tiêu hóa tự nhiên. Hàm lượng chất sắt trong củ dền, mặc dù không cao, nhưng có chất lượng tốt nhất.

Trong Đông y, củ dền được xem như có vị ngọt, hơi đắng, tính hàn, có tác dụng thông tâm, khai vị, mạnh tỳ, hạ khí, bổ nội tạng, làm mát máu vừa làm thông huyết mạch, khỏi đau đầu và sườn hông căng tức. Hạt làm mát và ra mồ hôi; lá tiêu sưng viêm.

Theo y học hiện đại, các hoạt tính sinh học của củ dền có khả năng ngăn ngừa trụy tim mạch và ung thư hiệu quả. Trong đó, chất xơ trong củ dền giúp hạ cholesterol, chống oxy hóa nên củ dền được xem là trợ thủ đắc lực bảo vệ tim mạch. Nó còn có chức năng bảo vệ gan tối ưu nhờ chất betaine hỗ trợ cho người già suy yếu, mất sức, giải thể mỡ, chống uể oải, mệt mỏi. Với giá trị dinh dưỡng cao như vậy, mỗi tuần hai lần ăn củ dền luộc sẽ giúp cơ thể tăng sức bền, thư thái thần kinh.

Chế biến củ dền bằng cách nấu chín, nạo ăn cùng với rau sống, xay thành dịch nguyên chất hoặc xắt nhỏ phơi khô và nghiền ra thành bột cất dành trong hộp gỗ để dùng cho những người già. Củ dền là loại rau bổ dưỡng và tạo năng lượng kích thích ăn ngon miệng, giải nhiệt và lợi tiểu, tốt cho người mất ngủ, người bệnh thần kinh, bệnh lao và ung thư, cũng rất có ích khi có dịch cúm. Không dùng cho người bị bệnh đái đường. Ở Ấn Độ, lá được dùng để đắp trị các vết bỏng và vết thâm tím.

Cách phòng bệnh từ củ dền

Phòng xơ vữa động mạch, thiếu máu: Nước ép củ dền có màu đỏ thẫm có tác dụng rất tốt trong việc hòa tan những chất kết tụ canxi vô cơ mà các chất kết tụ này gây xơ cứng các động mạch. Hàm lượng chất sắt cao trong củ dền giúp tái tạo và tái kích thích tế bào máu và cung cấp ôxy cho cơ thể. Hàm lượng đồng trong củ dền giúp tạo ra thêm chất sắt cho cơ thể.

Điều chỉnh huyết áp, phòng giãn tĩnh mạch: Trong cách thức tương tự mà nước ép củ dền giúp giữ độ đàn hồi của động mạch, tiêu thụ thường xuyên nước ép củ dền còn giúp ngăn ngừa chứng giãn tĩnh mạch, đồng có hiệu quả làm cho huyết áp trở lại bình thường, giảm huyết áp cao hoặc tăng huyết áp thấp.

Loét dạ dày: Pha mật ong với nước ép củ dền và uống hai hoặc ba lần một tuần khi bụng đói (thường xuyên hơn nếu cơ thể bạn làm quen được với nước ép củ dền). Nó giúp thúc đẩy quá trình lành bệnh.

Táo bón: Uống nước ép củ dền thường xuyên sẽ giúp giảm được chứng táo bón mãn tính vì có hàm lượng cellulose giúp bài tiết được dễ dàng.

Thải độc trong gan và mật, thận: Nước ép củ dền còn có tác dụng lọc gan, chữa lành “vết thương” cho gan mật nếu mắc bệnh vàng da, viêm gan, ngộ độc thực phẩm, tiêu chảy hoặc nôn mửa. Vắt chanh vào nước ép củ dền sẽ làm tăng hiệu quả trong việc điều trị các bệnh này.

Phòng bệnh ung thư: Các nghiên cứu cho thấy nước ép củ dền ức chế sự hình thành các hợp chất gây ung thư và bảo vệ chống lại ung thư đại tràng hay ung thư dạ dày.

Điều trị gout: Với tính năng tẩy sạch của củ dền có thể hỗ trợ điều trị hiệu quả bệnh gout

Làm đẹp từ củ dền - Rửa sạch mặt và lau khô. Dùng bông gạc thấm nước củ dền rồi thoa đều lên mặt, để khô rồi thoa tiếp lớp khác. Thực hiện liên tục trong 15 phút, sau đó rửa sạch với nước ấm. Cũng có thể nghiền củ dền với sữa chua và dầu hạnh nhân, đắp hỗn hợp lên mặt trong 20 phút, sau đó rửa sạch bằng nước ấm sẽ giúp da mặt mềm mại và mịn màng. - Môi khô và nứt nẻ, lấy một miếng củ dền chà lên môi trước khi thoa son giúp môi căng bóng, mịn màng và giữ son lâu.

Hồng Nhung