Công bố phục dựng hình thức hát Cửa đình của người Việt

(LV) – Ngày 14/11/2017, nhà nghiên cứu âm nhạc dân gian Bùi Trọng Hiền công bố kết quả cuộc phục dựng trình thức hát Cửa đình (một thể thức Ca trù) của người Việt, đồng thời đưa ra phương pháp tiếp cận mới với thể loại này.

>>> Làng Lỗ Khê – đất Tổ ca trù  

Ca trù (hay còn gọi là Ả đào) thường có hai không gian biểu diễn, một là hát cửa đình (không gian biểu diễn cổ xưa nhất) và hai là hát ở ca quán. Chương trình phục dựng trình thức hát cửa đình của người Việt nằm trong dự án “Bảo tồn và phát huy di sản Ca trù tại TP. Hà Nội” của Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam.

Nhà nghiên cứu Bùi Trọng Hiền chia sẻ tại buổi báo cáo. Ảnh Phương Bùi.

Theo kết quả này, nhà nghiên cứu và các cộng sự đã tìm ra được “chuẩn mực” của trình thức hát. Đây là nghiên cứu quan trọng trong việc bảo tồn, phục dựng và quan trọng hơn là truyền lại cho thế hệ trẻ một “khung” chuẩn của hát ca trù.

Nhà nghiên cứu Bùi Trọng Hiền cho biết, từ tháng 9/2014, ông đã nghiên cứu âm luật nhạc Ả đào cùng cụ Nguyễn Phú Đẹ- kép đàn nhà nghề cuối cùng của thế kỷ XX, nghệ nhân duy nhất còn lại từng tham gia trình diễn nhạc Ả đào ở cả 2 không gian: Cửa đình và ca quán. Sau 4 tháng miệt mài học tập nghiên cứu, đến ngày 14/1/2015, lần đầu tiên sau 60 năm vắng bóng mai một, trình thức hát cửa đình của nhạc Ả đào cổ điển bước đầu đã chính thức được phục dựng.

Nhóm cộng sự cùng thực hiện việc phục dựng trình thức hát cửa đình của người Việt.

Bên cạnh vốn bài bản học từ thầy Nguyễn Phú Đẹ, nhóm nghiên cứu căn cứ vào tư liệu phục chế của các đào nương Nguyễn Thị Cúc, Đinh Thị Bản, Đinh Thị Nghĩa và kép đàn Đinh Khắc Ban. Đây là những bậc tài danh của dòng họ Ả đào nổi tiếng ở giáo phường thuộc Vĩnh Phúc xưa kia.

Tháng 2/2017, nhà nghiên cứu Bùi Trọng Hiền đã bắt đầu tập huấn học nhạc cho nhóm hát Ả đào Phú Thị theo hệ thống âm luật. Bên cạnh nhóm đào kép, từ cuối tháng 8, dự án của nhà nghiên cứu Bùi Trọng Hiền cũng đã chính thức đào tạo một lớp quan viên Ả đào theo đúng chuẩn mực cổ điển của thời hoàng kim lịch sử. Nhưng khác với lối học cổ truyền, tương tự như đào kép, các quan viên khóa tập huấn cũng học đánh trống chầu theo phương pháp tiếp cận mới… Từ đó, họ nhanh chóng nắm bắt các sơ đồ khuôn thước cổ điển để có thể điểm chầu một cách mẫu mực.

Lối hát Cửa đình được thể hiện tại buổi báo cáo.

Sau hơn 8 tháng, nhà nghiên cứu Bùi Trọng Hiền cùng các cộng sự đã khôi phục thành công trình thức hát cửa đình- một trình thức trong hát Ả đào đã mai một 60 năm nay. Nhà nghiên cứu Bùi Trọng Hiền và các nghệ nhân cũng đã thành công trong việc nghiên cứu âm luật, xây dựng một hệ thống lý thuyết chuẩn mực nghệ thuật cổ điển của hát ả đào, tập huấn cho một nhóm đào kép, quan viên theo đúng và đầy đủ chuẩn mực này.

Đánh giá về công trình nghiên cứu này, PGS – nhạc sĩ Đặng Hoành Loan khẳng định, thành công nhất của công trình nghiên cứu là tìm ra được chuẩn mực của hát ca trù, hát cửa đình. Nó có giá trị trong việc truyền dạy thế hệ sau cách thức chuẩn khi hát ca trù. Từ sự chuẩn mực này, các câu lạc bộ, ca nương có thể tìm tòi sáng tạo nét riêng của mình.

Ông Phạm Vinh Quang, Vụ ngoại giao Văn hóa và UNESCO (Bộ Ngoại giao) cũng đánh giá cao công trình nghiên cứu của nhà nghiên cứu Bùi Trọng Hiền. Công trình có giá trị quan trọng trong việc bảo tồn, giữ gìn và phát huy di sản ca trù trong thời điểm di sản này đang có nhiều nguy cơ mai một.

Minh Quế