Nghề làm hương của người Mông ở Sán Chải

(LV) - Nghề làm hương của người Mông ở Sán Chải (huyện Si Ma Cai) đã có từ rất lâu, được truyền từ đời này sang đời khác. Trải qua thời gian dài nhưng vẫn giữ được những nét riêng biệt như: sản phẩm hương có màu vàng tươi và mùi thơm dịu mát.

Nghề làm hương không chỉ là nét đẹp mang bản sắc văn hoá dân tộc, mà còn mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho người dân nơi đây. Đến thôn Seo Khai Hoá (xã Sán Chải) vào những ngày đầu Xuân Kỷ Sửu 2009, chúng tôi được chứng kiến không khí tất bật làm hương của người dân trong thôn đang chuẩn bị cho phiên chợ tuần này.

Chị Lý Thị Say và gia đình đang phơi sản phẩm. Chị vừa làm vừa kể cho chúng tôi về cách làm hương, để làm ra được những que hương như thế này cần có một quy trình chuẩn bị kỹ lưỡng: "Trước tiên là chẻ tre thành những thanh nhỏ có chiều dài khoảng 50 cm, phơi khô, sau đó lấy gỗ mục phơi khô giã nhỏ thành bột; lấy lá cây Lồng Tràng và lá cây Lồng Seng (theo tiếng địa phương). Cây Lồng Tràng thì có chất nhựa rất dính, còn cây Lồng Seng thì có mùi thơm dịu, cả hai lá cây này đem phơi khô, giã nhỏ thành bột. Sau đó dùng những que tre đã chẻ nhỏ nhúng vào nước lã cho ướt đều và rắc bột cây Lồng Tràng vào 2/3 que hương, rồi vừa đập nhẹ kết hợp với xoay vòng tròn để bột bám đều. Tiếp tục nhúng nước và rắc bột gỗ mục lên que hương và xoay tròn cho que hương thấm bột, sau đó nhúng nước và rắc bột cây Lồng Seng lên, bột này có tác dụng làm cho que hương có màu vàng đẹp mắt và khi đốt có mùi thơm dịu. Công đoạn cuối cùng là phơi khô, nếu trời nắng thì mất 2 đến 3 ngày thì khô, còn trời mưa thì phải cho lên gác sấy". Mỗi bó hương từ 30 - 40 que có giá 5.000 đồng/bó. Mỗi chợ phiên, gia đình chị bán được từ vài chục đến hàng trăm nghìn đồng, mỗi năm gia đình chị thu gần 20 triệu đồng từ bán sản phẩm hương thắp.

Gia đình chị Giàng Thị Mai đã làm hương được hơn 10 năm nay. Sau khi lập gia đình, chị được nhà chồng hướng dẫn cách làm hương, lúc đầu chị chỉ làm để dùng trong gia đình, song qua tìm hiểu tâm lý người tiêu dùng ở mỗi chợ phiên, chị thấy đồng bào vùng cao Si Ma Cai rất ưa chuộng loại hương này, đặc biệt là vào các dịp lễ, tết. Chị đã vận động các thành viên trong gia đình tranh thủ những lúc nhàn rỗi để làm hương. Mỗi năm nghề này cũng cho gia đình chị thu nhập trên 10 triệu đồng.

Anh Dín ở xã Si Ma Cai mua hàng tại chợ cho biết: "Gia đình tôi thường xuyên mua loại hương này về dùng, đặc biệt vào những dịp lễ, tết. Tôi thấy hương cháy lâu, có mùi thơm dịu, mỗi bó như thế này có giá 5.000 đồng, cũng không đắt".

Hiện nay trên địa bàn xã Sán Chải có 2 thôn với 30 gia đình làm nghề truyền thống này, đây là một nghề không khó, nếu kiên trì và chịu khó học hỏi thì ai cũng có thể làm được, nguyên liệu cũng dễ tìm và có sẵn ở địa phương. Nhưng để nghề làm hương phát triển thành sản phẩm hàng hoá, thì cần có sự quan tâm hơn của cấp uỷ, chính quyền địa phương. Trao đổi với chúng tôi về vấn đề gìn giữ và phát triển nghề làm hương, đồng chí Giàng Seo Vảng, Bí thư Đảng uỷ xã Sán Chải cho biết: "Trong thời gian tới, chúng tôi tiếp tục vận động nhân dân ở các thôn, bản khác trong xã làm hương để vừa giữ nghề vừa tăng thêm nguồn thu nhập cho nhân dân, đồng thời vận động nhân dân trồng một số cây nguyên liệu chính để đảm bảo cung cấp cho nghề làm hương".

Hiện nay, nghề làm hương của người Mông ở Sán Chải không chỉ tạo việc làm, tăng thêm nguồn thu nhập lúc nông nhàn, mà còn góp phần gìn giữ và phát huy các giá trị bản sắc văn hoá dân tộc, đồng thời mở thêm một nghề thủ công mới trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đẩy nhanh tốc độ xóa đói, giảm nghèo ở xã Sán Chải nói riêng và trên vùng cao biên giới Si Ma Cai nói chung.

Thái Sơn(Nguồn:BaoHàGiang)