Tập quán canh tác nương rẫy truyền thống của người Hmông ở Sơn La

(LV) - Người Hmông ở xã Chiềng Sơ chủ yếu sống dựa vào trồng trọt nương rẫy với các loại cây trồng chính là lúa nương và ngô.

 >>> Xây dựng NTM vùng dân tộc thiểu số, khu vực biên giới tỉnh Điện Biên

Nương rẫy của đồng bào chủ yếu là dốc mà dụng cụ lao động lại thô sơ đơn giản chủ yếu là cày bừa, cuốc xẻng để làm đất. Trong một năm nương thường trồng được một vụ, khi đất sử dụng lâu bị mất màu, bị rửa trôi, đồng bào thường bỏ hai đến ba năm cho đất phục hồi rồi mới phát nương lại và đi tìm chỗ khác để làm, từ đó họ có nhiều kinh nghiệm trong việc chọn giống, chọn đất, chọn những mảng rừng có giang, chuối rừng, nứa mọc dày, tầng mùn màu mỡ hoặc những vạt đất đen ven đồi núi để làm nương. Họ phân chia ranh giới đất đai rõ ràng, đất nương của nhà ai người nấy làm không tránh lấn đất đai của nhau, do từ khi nhận đất phát nương đồng bào đã khoanh vùng phân chia cho nhau và đặc biệt có các chính sách của Đảng, Nhà nước về chính sách giao đất giao rừng cho từng hộ gia đình quản lý. Trong quá trình bảo vệ rừng họ có quyền sử dụng đất được giao.

Người Mông canh tác trên nương

Đất của đồng bào được sử dụng vào những mục đích khác nhau: tại những mảnh đất xung quanh nhà đồng bào dùng làm vườn tược, đào ao thả cá và trồng một số loại cây ăn quả như nhãn, xoài, mận , đào... mỗi thứ một vài cây. Đất trên đồi dùng để làm nương rẫy trồng lúa, ngô, khoai, sắn vá trồng một số cây có giá trị kinh tế như: keo, quế, bồ đề... chủ yếu làm ra sản phẩm để bán.

Như vậy, cách sử dụng đất của đồng bào còn nhiều hạn chế trong sản xuất do điều kiên kinh tế còn thấp kém chưa có vốn đầu tư vào sản xuất, nên khi đất bạc màu lại chuyển đi phát nương ở những mảnh rừng khác dẫn đến sự thu hẹp dần các cánh rừng rậm, ngày nay nhờ có chính sách của Đảng, Nhà nước đồng bào đang tích cực phủ xanh đất trống đồi trọc. Mặt khác, đồng bào có kinh nghiệm khá cao trong việc chọn đất, chọn giống và kỹ thuật trong việc dọn rẫy, đốt nương như thế nào để không cháy rừng, phải chọn giống cất giống như thế nào, khi nào nên gieo để phù hợp với thời tiết mùa vụ để chống sâu bệnh...

Hình thức canh tác của đồng bào Mông

Đặc điểm môi trường tự nhiên và môi trường xẫ hội đã ảnh hưởng sâu sắc tới sự hình thành và phát triển kinh tế cảu người Hmông ở xã Chiềng Sơ, huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La.

Cũng chính những điều kiện đó ảnh hưởng rât lớn tới tập quán canh tâc nương rẫy của đồng bào nơi đay. Hơn nữa cùng với sự biến đổi văn hóa tộc người Hmông ở từng vùng miền có sự giao lưu văn hóa với các tộc người khác sống gần thì hoạt động sản xuất cũng có nhiều thay đổi.

Tuệ Bình