08:49 | 18/02/2020

Cô gái trẻ lưu giữ văn hóa Then

(LV) - Liễu Thị Minh Thơ, dân tộc Tày sinh năm 2002 (thôn Lộc Hồ, xã Phú Xá, huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn) được nhiều người biết đến không chỉ khả năng đàn tính và diễn xướng điêu luyện, giọng hát Then mượt mà, truyền cảm mà còn bởi cô gái trẻ này đã là thầy Then khi mới 17 tuổi.

>>> Cô gái Tày đánh thức tiềm năng du lịch quê hương

Duyên với Then

Then loại hình sinh hoạt tín ngưỡng dân gian cổ xưa và là một nét đặc sắc, đặc trưng trong văn hóa của người Tày, người Nùng và Thái. Then có nghĩa là “thiên”, loại hình tín ngưỡng dân gian gắn với thế giới của trời, thần linh. Sức lôi cuốn của Then không chỉ ở lời ca, giai điệu, tiết tấu và nhạc điệu của tính tẩu, nghệ thuật vũ đạo của nghệ nhân mà còn cả ở không gian tâm linh, nghi lễ độc đáo. Thầy Then – có thể là nam hay nữ, là những người được cộng đồng tin tưởng, thực hiện trọng trách linh thiêng nối kết người trần với trời đất, gửi gắm những mong muốn, khát vọng về cuộc sống ấm no, không bệnh tật đau yếu, bình an, may mắn của cá nhân hay của cả cộng đồng. Khi nhập đồng, thầy Then trở thành những nhân vật “nhà trời” hạ giới để giáo huấn, dạy bảo cho con nhang nghe và làm theo.

Liễu Thị Minh Thơ tham gia giới thiệu Lẩu Then cầu an trong Tuần “Đại đoàn kết các dân tộc - Di sản văn hóa Việt Nam” năm 2019 tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam
Liễu Thị Minh Thơ tham gia giới thiệu Lẩu Then cầu an trong Tuần “Đại đoàn kết các dân tộc - Di sản văn hóa Việt Nam” năm 2019 tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam.

Theo quan niệm của đồng bào Tày, Nùng, Thái, người làm nghề Then trước hết là vì trách nhiệm với tổ tiên dòng họ và vì sự bình an của bản thân gia đình. Then không chỉ có vai trò của người bảo trợ tinh thần thông thường như Mo, Tào mà Then còn là một nghệ sĩ dân gian thực thụ.

Đối với cô gái trẻ Liễu Thị Minh Thơ, việc theo Then như duyên nghiệp tiền định. Bố, mẹ, ông bà của Liễu Thị Minh Thơ đều không theo nghiệp Then nhưng trong mấy đời trước cũng có người làm thầy Then. Hơn nữa, Then vốn là sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng quen thuộc trong đời sống của người Tày, từ cúng cầu an, giải hạn, cúng tổ tiên, hay mừng nhà mới, mừng thọ ông bà, cha mẹ… đều không thể vắng nghi lễ Then. Lớn lên trong không gian văn hóa then đậm đặc này, cô bé Liễu Thị Minh Thơ ngấm dần những ca từ, giai điệu, vũ điệu và những nghi lễ của Then. Nhưng nếu chỉ đơn giản là “yêu”, “thích”, người ta chỉ có thể hát Then chứ không thể trở thành thầy Then, đấy là duyên nghiệp. Năm 2015, khi 13 tuổi, theo “căn, số” của mình, Liễu Thị Minh Thơ làm lục pựt (học trò) dòng Then văn (Then cổ) của thầy Then Vi Thúy Nhung (hơn 70 tuổi) cùng ở Phú Xá. Chỉ khoảng 1 năm sau, năm 2016, cô gái trẻ đã thuần thục hát các làn điệu Then cổ, diễn xướng điêu luyện tính tẩu và các vũ điệu nghi lễ Then. Cuối năm này, Liễu Thị Minh Thơ đã được thầy Then Vi Thúy Nhung tổ chức đại lễ “lẩu Then cấp sắc khai quang”. Với nghi lễ này, cô gái trẻ chính thức trở thành thầy Then – với tên gọi “Then Thơ”. Bên cạnh đó, Thơ thường xuyên tham gia câu lạc bộ Then tại xã Phú Xá để học hỏi các nghệ nhân lớn tuổi.

Liễu Thị Minh Thơ (nữ trang phục màu đỏ) tham gia giới thiệu Lẩu Then cầu an trong Tuần “Đại đoàn kết các dân tộc - Di sản văn hóa Việt Nam” năm 2019 tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam
Liễu Thị Minh Thơ (nữ trang phục màu đỏ) tham gia giới thiệu Lẩu Then cầu an trong Tuần “Đại đoàn kết các dân tộc - Di sản văn hóa Việt Nam” năm 2019 tại Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam.

Tháng 3/2018, Thơ tiếp tục được tổ chức đại lễ lẩu Then tăng sắc, trở thành một trong những tài năng nhỏ tuổi nhất của tỉnh Lạng Sơn được cấp sắc và đại diện cho thế hệ nghệ nhân trẻ sinh sau năm 2000 về hát Then.

Nghệ sỹ dân gian trẻ tuổi

Ở Then Liễu Thị Minh Thơ, hội tụ đầy đủ những yêu cầu, những tố chất của một thầy Then, được cộng đồng tôn trọng. Trong quan niệm của đồng bào Tày, Nùng và Thái, thầy Then giữ vai trò trung gian giữa thế giới thần linh với thế giới con người, giao tiếp với thế giới thần linh. Thầy Then đem đến cho cộng đồng liều thuốc tinh thần bổ ích về niềm tin, sự lạc quan yêu đời. Dù còn trẻ, Then Liễu Thị Minh Thơ luôn được các gia đình trong và ngoài tỉnh đón thực hiện các nghi lễ Then để cầu an, cầu sức khỏe, mừng nhà mới… Mỗi năm, Then Liễu Thị Minh Thơ thực hiện nghi lễ thực hiện trung bình khoảng 60 – 100 lễ Then.

Cũng như các thầy Then khác, Liễu Thị Minh Thơ còn là “nghệ sĩ dân gian” đa tài với khả năng đàn, hát, và dân vũ điêu luyện. Bên cạnh việc thực hiện các nghi lễ Then, cô gái trẻ tích cực tham gia biểu diễn Then tại Trung tâm Văn hóa tỉnh Lạng Sơn, các liên hoan hát Then, đàn tính do địa phương và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức. Đặc biệt, tháng 5/2018, trong Liên hoan Nghệ thuật hát Then, đàn tính toàn quốc lần thứ VI năm 2018 tại Hà Giang, Liễu Thị Minh Thơ giữ vai trò chính cùng với tốp nghệ nhân tỉnh Lạng Sơn trình diễn trích đoạn “Lẩu then khao sluông khai biooc” (dịch nghĩa: bán hoa cho phu đò) được trích lược từ đại lễ “Lẩu then khao sluông” - một trong những trích đoạn đặc sắc của dòng Then Tày. Đây cũng là 1 trong 5 tiết mục diễn xướng Then cổ được trao Huy chương Vàng. Tháng 6/2018, Liễu Thị Minh Thơ được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lạng Sơn tặng giấy khen cho nghệ nhân có thành tích xuất sắc tại Liên hoan Nghệ thuật hát Then.

Để thực hiện một buổi lễ Then, thầy Then phải hát qua 24 chương, đoạn với hàng nghìn câu hát, dẫn dắt các “con Then” thực hiện các nghi thức làm Then và nhảy múa không mệt mỏi. Vì vậy, thầy Then không chỉ phải có sức khỏe mà phải có trí nhớ tốt, thành thục các nghi thức và thành thục các làn điệu Then cổ, giai điệu đàn tính và vũ điệu nghi lễ.

“Mặc dù còn trẻ nhưng tài năng của em Liễu Thị Minh Thơ đã vượt xa tuổi đời. Em còn là người tích cực đi đầu trong các hoạt động biểu diễn, bảo tồn và phát huy giá trị các làn điệu hát Then và cây đàn tính của dân tộc Tày, góp phần cho sự tiếp nối và phát triển của dòng chảy then Xứ Lạng” (theo chia sẻ của ông Hoàng Việt Bình, Phó Chủ tịch Hội bảo tồn dân ca tỉnh Lạng Sơn).

Mộc Miên

Ý kiến bạn đọc
Họ và tên  
Email    
Tiêu đề  


Captcha
Mã xác nhận  
Phản hồi  
 Off  Telex  VNI  VIQR
Tài liệu đính kèm: (.gif, .jpg, .png, .jpeg, .doc, .docx, .xls, .xlsx, .zip, .rar)
 
Văn hóa cần được đầu tư xứng tầm để phát triển/ Làng và những sắc hoa
Quan hệ dân tộc và đoàn kết các dân tộc thiểu số ở Việt Nam/ Tôn vinh tinh thần đại đoàn kết dân tộc
Hà Nội linh thiêng và hào hoa qua các ca khúc/ " Giai điệu núi rừng" tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam
Tết Độc lập nhớ về Hồ Chí Minh - Nhà văn hóa kiệt xuất của nhân loại
Loading
Langvietonline.vn
1 2 3 4 5
Review This Site