Thương hoài lời ru
(LV) - Thế hệ chúng tôi lớn lên cùng âm hưởng du dương, điệu láy ngân nga, trầm bổng của tiếng ru hời. Những tiếng ru ngọt ngào trong lành thấm vào da thịt theo một lẽ tự nhiên nhất. Ðể rồi, một mai lớn lên, đứa nào cũng thuộc nằm lòng như tài sản quý giá của riêng mình. Mấy ai có thể giải thích được những điều cứ ngỡ đã rõ ràng ấy!
>>> Nuối tiếc xưa
Kí ức đẹp của một thời ấu thơ
“À a ru hỡi, ơ hỡi ru...
Mẹ thương con có hay chăng?
Thương từ khi thai nghén trong lòng
Mây nắng sớm và sương hồng
Lá thắm rung cánh tay, ôm ấp lấy hòa bình,
Mẹ ngắm con cười.
À a ru hỡi, ơ hỡi ru...”.
Bỗng dưng, tôi nhớ đến cái chõng tre bị bỏ xó ở nhà kho, nhớ cả tiếng kẽo kẹt tưởng như vô vị, nhưng lại có khả năng hòa phối với tiếng hát dịu ngọt, hệt như lời thủ thỉ của mẹ đối với con cái, mà ngày bé anh em chúng tôi vẫn thường được nghe. Tôi nhớ những lúc mẹ ru thằng út ngủ, đôi mắt ngây ngô trong veo của thằng bé cứ dõi theo khẩu hình của mẹ và cười khằng khặc, miệng nó ê a đáp lại vì ngỡ rằng mẹ đang nói chuyện với mình. Sau đó, nhóc mới thiu thiu đi vào giấc ngủ giữa tiếng hát ấm lòng. Có vẻ như, mỗi khúc hát không chỉ trở thành nhu cầu thiết thực để trẻ đi vào giấc ngủ êm đềm, mà còn là thói quen của tất cả các mẹ trong sự nghiệp chăm con của mình. Ngày đó, thi thoảng, anh em tôi cũng hay trải chiếu nằm bên cạnh võng để nghe lỏm tiếng ru quen thuộc ấy và lần nào chúng tôi cũng ngủ trước cả thằng út.
Ðối với những tâm hồn nhạy cảm, non nớt, bé bỏng, bỡ ngỡ trước thế giới mới, thì những lời ru ngọt ngào, tha thiết chẳng khác nào là bệ đỡ tâm hồn đầu tiên, là sự vuốt ve, chiều chuộng giúp các bé làm quen với cuộc sống mới. Một khi lời ru thiết tha được cất lên từ tấm lòng yêu thương con da diết, cũng là lúc chuỗi giao tiếp giữa con và mẹ, giữa con và cuộc sống muôn màu bắt đầu. Bởi vậy, trong chính tiếng lòng ấy, trẻ em sẽ từ từ bồi đắp bài học vỡ lòng về kỹ năng cảm nhận và nhận biết thế giới xung quanh qua ý tứ của các khúc hát quen thuộc.
“Ơi à ơi/Con cò, cò bay lả, lả bay la/Bay từ là từ ruộng lúa, bay ra là ra cánh đồng…”
“Ầu ơ…/Cái cò đi đón cơn mưa/Tối tăm mù mịt ai đưa cò về/Cò về thăm quán cùng quê/Thăm cha, thăm mẹ, cò về thăm anh…”.
Sự chông chênh ban đầu nhanh chóng được cân bằng khi chúng nhận ra bên mình luôn có mẹ dìu dắt. Mẹ sẽ luôn là người bao bọc và chở che cho con. Bài học nhân văn ấy, trẻ em Việt sớm đã thấm nhuần qua lời ru đậm tình:
“Ầu ơ, ví dầu/Cầu ván đóng đinh/Cầu tre lắc lẻo, gập ghềnh khó đi/Ầu ơ/Khó đi, mẹ dắt con đi/Con đi trường học, mẹ đi trường đời”.
Mất dần lời ru trong xã hội hiện nay
Ngày nay, tôi ít thấy các bà mẹ ru con. Nhịp sống tất bật, hối hả, kéo họ bước ra khỏi phút giây thư giãn bên con trẻ. Thi thoảng cũng có vài bà mẹ cho con tiếp xúc với các bài hát ru dịu ngọt, dân dã, nhưng lại thông qua máy vi tính, radio, điện thoại... trong lúc loay hoay làm việc cá nhân. Người ta đã phụ thuộc quá nhiều vào công nghệ.
Cũng cần khẳng định rằng, không phải các bà mẹ trẻ thời nay ít thương con, họ vẫn thương con theo cách riêng của mình. Họ cho con uống sữa cao cấp, ăn những thức ăn ngon có nhiều dưỡng chất và “đua nhau” mang đến cho con những dịch vụ tốt nhất, đó là chưa kể đến cái “mốt” nuôi con bằng thể loại nhạc sôi động, nhạc mới như bây giờ. Ðược mấy người nhớ đến các giá trị tinh thần, những câu hát ru nuôi dưỡng tâm hồn mà chính mình ngày bé vẫn thường được nghe bà và mẹ ngân nga? Có thể, khúc điệu mới của nhiều loại nhạc đa dạng có một giá trị nhất định dành cho trẻ (chẳng hạn như nhạc giao hưởng kích thích khả năng tư duy của trẻ) nhưng các mẹ lại vô tình bỏ qua bước đi đơn giản giúp con mình thấm nhuần giá trị truyền thống Việt, vốn đã được ấp ủ qua bao thế hệ. Nếu họ biết kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, tôi tin chắc rằng, trẻ em ngày nay sẽ phát triển toàn diện hơn về nhân cách lẫn tâm hồn.
Hãy xoay nhìn lại, để lời “hát ru thắm mãi vào tim tôi”. Bởi lẽ, dù thế nào đi chăng nữa, thì những câu hát ru giản dị mà ngọt ngào vẫn là một giá trị đẹp và trường tồn trong văn hóa nước ta, cũng như trong lòng mỗi người, đúng như thi sĩ Nguyễn Duy đã từng khẳng định:“Ta đi trọn kiếp con người/Cũng không đi hết mấy lời mẹ ru”.
Thanh Ngân