Tái hiện Tết Chôl Chnăm Thmây của đồng bào Khmer

(LV) - Tết Chôl Chnăm Thmây có ý nghĩa đón mừng năm mới, chấm dứt thời kỳ nắng hạn, bước sang thời kỳ có nước trời dồi dào để chuẩn bị cho vụ làm mùa mới.

 >>> Độc đáo Tết Chôl Chnăm Thmây giữa lòng Thủ đô Hà Nội

Chôl Chnăm Thmây có nghĩa là “Vào năm mới”, “Lễ chịu tuổi”, là lễ tết lớn nhất trong năm của người Khmer được diễn ra vào giữa tháng Tư Dương lịch, lúc giao mùa giữa mùa nắng và mùa mưa ở Nam bộ. Giai đoạn này trời đất giao hòa, cỏ cây trở nên tươi tốt đầy sức sống. Sự đâm chồi nảy lộc của cỏ cây được người Khmer quan niệm như là sự khởi đầu của một năm mới. Người Khmer chịu ảnh hưởng nhiều từ nền văn hóa Ấn Độ, nên đa số theo Phật Giáo tiểu thừa.

Theo lệ thường hằng năm, hễ gần đến lễ Chôl Chnăm Thmây bà con Khmer lo chuẩn bị rất chu đáo mà trước hết tập trung ở việc ăn, mặc, ở. Để chuẩn bị cho việc ăn uống, đãi khách, dâng cho nhà chùa, nhà nào cũng lo chà gạo để sẵn, làm bánh, chuẩn bị thịt heo, gà, vịt... Nước sinh hoạt cũng được gánh đổ đầy chum. Mọi người sửa sang bàn thờ Phật, trang hòang nhà cửa, quét sân, dọn nhà, kết cổng chào...

Trong đêm giao thừa, trên bàn thờ có bày sẵn 5 nhánh hoa, 5 hạt cốm và nhiều loại trái cây. Ông bà, cha mẹ tập hợp con cháu lại, ngồi xếp chân về 1 phía trước bàn thờ tổ tiên, đốt nhang đèn, vái 3 cái để tiễn đưa Têveda cũ và rước Têveda mới, mong được ban phúc lành. Họ tin rằng Têveda là ông tiên được trời sai xuống chăm sóc dân chúng trong thời gian 1 năm, hết nhiệm kỳ sẽ có vị khác xuống thay thế.

Các phật tử rước lễ vật lên chùa.

Sáng ngày thứ nhất (Sangkran): Lễ rước Maha Sangkran mới. Lễ này có thể tổ chức sớm hay muộn trong ngày, miễn là chọn đúng giờ tốt theo quan niệm của người Khmer. Mọi người được tắm gội, mặc quần áo đẹp, mang nhang đèn, lễ vật đến chùa. Dưới sự điều hành của ông Acha, mọi người xếp hàng đi vòng quanh chính điện 3 lần để làm lễ chào mừng năm mới.

Đáp núi cát.

Ngày thứ hai (Wonbot): Mỗi gia đình làm lễ dâng cơm buổi sớm và buổi trưa cho các vị sư sãi. Theo đạo Phật tiểu thừa thì các ngày lễ tín đồ đi chùa lạy Phật có bổn phận mang cơm và thức ăn dâng cho sư sãi. Buổi chiều người ta làm lễ. Đắp núi cát (Puôn Phôm Khsach) ngay tại khuôn viên chùa để mong gặp được điều lành.

Lãnh đạo BQL Làng Văn hóa cùng quý phật tử làm lễ tắm tượng phật.

Ngày thứ ba (Lơn Săk): Sau khi đó dâng cơm sáng cho các vị sư ở chùa, người ta làm lễ tắm tượng Phật bằng nước có ướp hương thơm. Rồi sau đó tắm cho các vị sư cao niên ở chùa, nhằm rửa sạch hết cái cũ, những bụi bặm của trần thế trong năm cũ để bước sang năm mới với một thân thể sạch sẽ hoàn toàn mới.

Nghi thức tắm tượng phật.

Tiếp theo đó là lễ cầu siêu (Băng Slol): Các vị sư được mời đến tháp lưu giữ hài cốt của những người quá cố để cầu kinh, mong linh hồn họ được siêu thoát. Đến trưa, mọi người về nhà để làm lễ tắm tượng Phật thờ trong từng gia đình, rồi chúc mừng ông bà, cha mẹ, dâng bánh trái để tạ ơn.

Nghi lễ cầu siêu của đồng bào Khmer.

Trong 3 ngày hội Chôl Chnăm Thmây , bà con Khmer còn đi thăm hỏi, mừng tuổi năm mới cho nhau, chúc nhau sức khỏe, cuộc sống an vui, phát đạt. Tối đến, người ta đốt pháo thăng thiên, thả diều, đánh quay lửa... Các cụ già kể chuyện thần thoại, cổ tích cho con cháu. Trai gái tham gia hát đối đáp aday, hát dùke, múa rômvong...

Sau đây là một số hình ảnh vũ kịch Rô băm - loại hình nghệ thuật độc đáo của đồng bào Khmer:

Vũ kịch Rô băm.

Những điệu múa cổ truyền của đồng bào Khmer.

Màn hóa thân nhân vật "Khỉ".

Tố Oanh