Thực hiện chính sách chia sẻ lợi ích trong lĩnh vực dược liệu ở Việt Nam

(LV) – Ngày 23/3, tại Hà Nội, gần 60 đại biểu trực thuộc các cơ quan, ban ngành nhà nước, các trung tâm nghiên cứu, các chuyên gia, các tổ chức doanh nghiệp, các tổ chức phi chính phủ đã tham gia hội thảo “Tham vấn về áp dụng tiêu chuẩn Fair Wild trong thực thi Nghị định Nagoya về tiếp cận nguồn gen và chia sẻ lợi ích” để cùng đàm thoại về chính sách chia sẻ lợi ích cho cộng đồng có thu nhập từ việc thu hái dược liệu.

Nghị định thư Nagoya về tiếp cận nguồn gen, chia sẻ công bằng và hợp lý lợi ích từ việc sử dụng nguồn gen theo Công ước Đa dạng Sinh học (gọi tắt là Nghị định thư Nagoya) hiện nay đã có 93 quốc gia ký cam kết tham gia. Tại Việt Nam nghị định thư chính thức có hiệu lực vào năm 2014.

Chia sẻ công bằng các lợi ích từ việc sử dụng nguồn tài nguyên gen là một trong 3 mục tiêu chính của Công ước về Đa dạng sinh học. Nghị định thư Nagoya ra đời với mục tiêu chia sẻ công bằng lợi ích phát sinh từ việc sử dụng nguồn gen nhằm đóng góp cho công tác bảo tồn và sử dụng bền vững các thành phần của đa dạng sinh học. Ở Việt Nam, cơ quan đầu mối thực hiện Nghị định thư là Bộ Tài nguyên và Môi trường trong đó Cục Bảo tồn Đa dạng sinh học là đơn vị chuyên trách.

Ông Phạm Anh Cường – Cục trưởng Cục Bảo tồn Đa dạng sinh học cho biết: “Với tư cách là một thành viên của Nghị định thư Nagoya và thúc đẩy việc thực thi Luật Đa dạng sinh học ở Việt Nam, chúng tôi đang dần hoàn thiện hệ thống hướng dẫn cho việc sử dụng nguồn gen nhằm đảm bảo việc chia sẻ lợi ích công bằng và hợp lý. Hiện nay Cục Bảo tồn Đa dạng sinh học đang xây dựng dự thảo nghị định nhằm hướng dẫn việc thực hiện chia sẻ lợi ích ở các cấp các ngành. Để thực hiện điều này, chúng tôi rất cần ý kiến đóng góp của các bên liên quan và trực tiếp chịu tác động khi nghị định có hiệu lực”

Đối với TRAFFIC, một trong những ưu tiên của tổ chức là buôn bán các động, thực vật hoang dã phải bền vững. Do đó, TRAFFIC đã tập trung vào tăng cường thực hiện chia sẻ lợi ích từ việc thương mại bền vững và hợp pháp các nguồn dược liệu từ tự nhiên. Kể từ năm 2013, TRAFFIC đã thực hiện một số dự án tại khu vực có nguồn dược liệu tự nhiên ở tỉnh Bắc Kạn và trọng tâm cho việc nâng cao năng lực cho cộng đồng thu hái trong việc bảo tồn nguồn tài nguyên, bao gồm cả chia sẻ lợi ích, đồng thời cải thiện thu nhập cho người dân.

Bà Madelon Willemsen– Trưởng Đại diện của tổ chức TRAFFIC cho biết: “Hội thảo này là một cơ hội cho TRAFFIC cũng như các đơn vị, tổ chức liên quan đưa ra các ý kiến đóng góp về chia sẻ lợi ích cho việc hoàn thiện và thực thi nghị định do Cục Bảo tồn Đa dạng sinh học đang xây dựng. Khi nghị đinh này đi vào thực hiện, đây sẽ là cơ sở để các nhà sản xuất, các tổ chức, doanh nghiệp và người thu hái dược liệu tự nhiên tuân thủ các quy định về bảo tồn đồng thời tăng tính hợp tác giữa các bên cung -cầu. TRAFIC đã và đang phối hợp chặt chẽ với các ban, ngành trong lĩnh vực này và chúng tôi cũng có nhiều kinh nghiệm về thực hiện chia sẻ lợi ích dựa trên các nguyên tắc của tiêu chuẩn FairWild trong dự án tại tỉnh Bắc Kạn. Các nguyên tắc của tiêu chuẩn FairWild có rất nhiều điểm tương đồng với các quy định về chia sẻ lợi ích”.

Với sự tài trợ của Quỹ Sáng kiến Darwin, TRAFFIC đang nỗ lực để thúc đẩy các hình thức chia sẻ lợi ích ở cộng đồng thu hái dược liệu tự nhiên tại tỉnh Bắc Kạn. Kể từ khi thành lập dự án, đã có một tổ hợp tác và 15 nhóm thu hái được xây dựng.

Pv