Bác Hồ với việc xây dựng con người mới

(LV) - Xuất phát từ quan niệm coi con người là vốn quý nhất, là yếu tố quyết định đối với sự thành bại của cách mạng, là mục tiêu và động lực của cách mạng, Bác Hồ hết sức coi trọng việc xây dựng con người.

>>> Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam là góp phần nâng cao vị thế Quốc gia 

Tư tưởng xây dựng con người của Bác

“Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người” – Hồ Chí Minh.

Không phải mọi con người đều trở thành động lực, mà phải là những con người được giác ngộ và tổ chức, họ phải có trí tuệ, bản lĩnh chính trị, đạo đức, văn hoá và được lãnh đạo, dẫn đường. Vì vậy, phải tăng cường giáo dục nhân dân, phải tăng cường sự lãnh đạo của Đảng cách mạng.

Giữa con người - mục tiêu và con người - động lực có mối quan hệ biện chứng với nhau. Càng chăm lo cho con người - mục tiêu tốt bao nhiêu thì sẽ tạo thành con người - động lực tốt bấy nhiêu. Ngược lại, tăng cường sức mạnh của con người - động lực sẽ nhanh chóng đạt được mục tiêu cách mạng.

Bác Hồ nhìn nhận con người như một chỉnh thể thống nhất về tâm lực, thể lực, trí lực và các hoạt động đa dạng của nó luôn vươn tới Chân - Thiện - Mỹ. Bác cũng xem xét con người trong sự thống nhất của hai mặt đối lập: thiện - ác, hay - dở, tốt - xấu, hiền và dữ.

Bác Hồ đã nhiều lần nhấn mạnh, một dân tộc mà có nhiều người tham ô, lãng phí, quan liêu, thì không thể nói dân tộc ấy có chủ nghĩa yêu nước. Yêu nước là không tham ô, không lãng phí, mình vì mọi người, mọi người vì mình, sống hết mình vì sự nghiệp, vì công việc, làm tròn bổn phận của người xây dựng và người bảo vệ. Nhiều người miệng ra rả nói này, nói nọ, nào là phải vì dân, thương dân, phục vụ nhân dân, nhưng nếu có ai đó đụng chạm đến quyền lợi, quyền lực của mình thì “lồng lên” như thú dữ. Có người tìm mọi cách luồn cúi, nịnh hót đến hèn hạ để được thăng quan, tiến chức. Có người bám thủ trưởng dai như đỉa đói cho đến khi chiếm được ghế ngồi. Loại người này rất dã tâm, thể hiện ở chỗ khi thủ trưởng mất ghế ngồi, thì họ sẵn sàng quay lại thủ trưởng mà dè bỉu, chê bai.

Nói chuyện tại Hội nghị Công nghiệp toàn miền Bắc, Người đề nghị các đại biểu cần giáo dục cho cán bộ công nhân nhận rõ “mình là chủ nước nhà, là chủ xí nghiệp, do đó mà tích cực chống tệ quan liêu, lãng phí, tham ô, đề cao tinh thần quý trọng của công ra sức cần kiệm xây dựng đất nước”.

Chúc Tết nông dân Hợp tác xã nông nghiệp Lỗ Khê, xã Liên Hà, huyện Đông Anh, Hà Nội (13/2/1964 - Giáp Thìn), Bác Hồ khen câu khẩu hiệu bằng thơ viết ở đình làng: “Đón Xuân mở hội làm giàu, Mừng Xuân cần kiệm lúa màu tốt tươi” và căn dặn mọi người phải chú ý phát triển hoa màu, chăn nuôi, trồng nhiều cây và chăm sóc cây tốt, phải đẩy mạnh vệ sinh phòng bệnh.

Thăm Viện Đông y (nay là Viện Y học cổ truyền), Người căn dặn các thầy thuốc và cán bộ của Viện: “Thày thuốc cắt thuốc tốt mà sắc thuốc không tốt thì chữa bệnh cũng chưa tốt. Thày thuốc cắt thuốc tốt và sắc thuốc tốt, nhưng nấu ăn không tốt, để giường có rệp, muỗi cắn hút máu của người bệnh thì chữa bệnh cũng không tốt”.

Đến thăm Trường cán bộ dân tộc Trung ương, Bác Hồ khen ngợi anh chị em học viên đã đoàn kết tốt, học tập tốt và căn dặn mọi người phải cố gắng đoàn kết, học tập tốt hơn nữa và chú ý vệ sinh phòng bệnh để có sức khỏe bảo đảm học tập.

Phát biểu tại Hội nghị lần thứ 4 Ban Chấp hành Trung ương khóa III, Người chỉ rõ: Chúng ta chậm không phải vì chúng ta không thấy khuyết điểm, mà là do chúng ta không chịu sửa (như vấn đề giá cả). Ở một số Bộ như Bộ Công nghiệp nặng, Ngoại thương, Văn hóa, Nông nghiệp, Nông trường…, Chính phủ đã nhắc kiểm tra nhưng không làm, có làm thì lề mề, nói nhiều hơn làm. Tác phong lề mề trở thành phổ biến: học tập lề mề, khai hội lề mề, sản xuất lề mề. Chúng ta phải chuyển, chuyển thật sự, phải nắm điểm chính mà chuyển. Các nơi, các ngành cần phải rút kinh nghiệm. Trước hết là phải có quyết tâm.

Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài… đáp ứng nhu cầu phát triển đất nước và chuẩn bị cho tương lai.

Đào tạo, xây dựng con người phát triển toàn diện

Trong nhiều bài viết, bài nói của mình, Bác Hồ đã nêu ra những biện pháp để xây dựng con người mới. Để thực hiện, có nhiều biện pháp, nhưng theo Bác Hồ thì giáo dục đào tạo là quan trọng nhất. Người nói: “Ngủ thì ai cũng như lương thiện. Tỉnh dậy phân ra kẻ dữ, hiền. Hiền, dữ đâu phải là tính sẵn. Phần nhiều do giáo dục mà nên”. Bác luôn quan tâm đến việc đào tạo, xây dựng con người phát triển toàn diện: Đức, Trí, Thể, Mỹ. Và “Óc của trẻ trong sạch như tấm lụa trắng. Nhuộm xanh thì nó sẽ xanh. Nhuộm đỏ thì nó sẽ đỏ. Vì vậy, sự học tập ở trong trường có ảnh hưởng rất lớn cho tương lai của thanh niên”…

Bác Hồ khẳng định, mục tiêu của cách mạng là giải phóng con người, mang lại tự do, hạnh phúc cho con người. Suốt cuộc đời mình, Người đã luôn đấu tranh vì mục tiêu đó. Con người phải được đặt vào vị trí trung tâm của sự phát triển, nhằm phát huy cao nhất mọi tiềm năng của con người. Chiến lược xây dựng con người vừa mang tính thường xuyên, cấp bách, vừa mang tính cơ bản lâu dài, phải làm công phu, tỉ mỉ như người làm vườn vậy.

Kể từ khi Bác đi xa, đến nay đã sắp tròn 45 năm nhưng những lời dạy của Người, tư tưởng của Người về xây dựng con người vẫn còn nguyên giá trị. Thi đua học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, thấm nhuần tư tưởng của Người và kế thừa tinh hoa trong nhân cách văn hóa Việt Nam từ ngàn xưa để lại, thực hiện tốt việc xây dựng, phát triển con người Việt Nam thích ứng với yêu cầu của thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

Xuân Duy